Chính phủ Việt Nam đang tích cực xây dựng khung pháp lý cho tài sản số, nhằm chấn chỉnh thị trường và bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư. Sự phát triển nhanh chóng của thị trường tài sản số trong giai đoạn 2020-2022 đã đặt ra những thách thức mới, khi nhiều người đầu tư vào tiền mã hóa với kỳ vọng “đổi đời” sau một đêm. Tuy nhiên, thị trường này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, khi không có sự quản lý và bảo vệ từ phía pháp luật.
Đến đầu năm 2025, Chính phủ đã có những động thái quyết liệt trong việc quản lý thị trường tài sản số. Chỉ thị 05/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan đề xuất khung quản lý tài sản số. Luật Công nghiệp Công nghệ số, thông qua vào thời điểm này, cũng định nghĩa rõ ràng về “tài sản số”, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc quản lý thị trường này.
Tuy nhiên, dù có những nỗ lực từ phía Chính phủ, tâm lý “một đêm đổi đời” vẫn còn phổ biến trong cộng đồng đầu tư. Nhiều nhà đầu tư vẫn tiếp tục chạy theo cảm xúc và tin đồn, tham gia giao dịch trên các sàn quốc tế hoặc qua trung gian OTC mà không có sự bảo hộ pháp lý rõ ràng. Theo số liệu từ Triple-A, Việt Nam có hơn 17 triệu người sở hữu tài sản mã hóa, đứng thứ 7 toàn cầu về tỷ lệ sở hữu, với 17% – cao hơn mức trung bình thế giới là 6,5%.
Các chuyên gia nhận định rằng, nếu không có khung pháp lý rõ ràng, niềm tin của nhà đầu tư vào các sàn giao dịch chỉ dựa vào… lời hứa. Khi xảy ra sự cố, người dùng gần như không được bảo vệ. Việc xây dựng một khung kiểm soát, ngay cả việc buộc các sàn phải công khai chính sách bảo hiểm, là một bước tiến quan trọng để đảm bảo quyền lợi cho nhà đầu tư.
Tuy nhiên, không phải tất cả nhà đầu tư đều sẽ “đầu tư khôn ngoan” hơn chỉ vì có pháp luật. Hành vi đầu tư thường gắn chặt với tâm lý, và tâm lý không thể thay đổi trong một sớm một chiều. Một khảo sát năm 2023 chỉ ra rằng, gần 40% nhà đầu tư tiền số tại Việt Nam thừa nhận họ đầu tư theo cảm xúc hoặc tin đồn, bất chấp rủi ro cao.
Để mô hình sàn giao dịch tài sản số được thử nghiệm hiệu quả, việc thiết lập cấu trúc thị trường minh bạch là yêu cầu bắt buộc. Các yêu cầu cụ thể như tài sản phải có nguồn gốc rõ ràng, hợp đồng thông minh cần được kiểm toán, và đơn vị phát hành bắt buộc công khai whitepaper và luồng tiền phải được lưu vết.
Ông Tô Trần Hòa, Phó Trưởng ban Phát triển thị trường Chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, đã đề xuất cơ chế thử nghiệm (sandbox) như một cách tiếp cận phù hợp để quản lý những mô hình đổi mới sáng tạo như tài sản mã hóa. Câu hỏi hiện tại không chỉ là liệu “Luật có giúp thị trường minh bạch hơn không?”, mà còn là “Nhà đầu tư đã sẵn sàng thay đổi để đi cùng một thị trường lành mạnh hơn chưa?”
Nhìn chung, việc xây dựng khung pháp lý cho tài sản số là một bước quan trọng để đảm bảo sự phát triển lành mạnh và bền vững của thị trường. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa Chính phủ, các cơ quan quản lý, và cộng đồng đầu tư. Tham khảo thêm thông tin về thị trường tài sản số và các quy định pháp luật liên quan tại đây.
