Thị trường lao động Việt Nam hiện đang đối mặt với một nghịch lý đáng kể: trong bối cảnh nhiều người lao động bị sa thải, các doanh nghiệp vẫn đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nhân sự nghiêm trọng. Kết quả khảo sát từ gần 3.000 người tham gia trên Vieclam24h trong quý 2/2025 đã vẽ ra một bức tranh toàn diện về tình trạng tâm lý của người lao động và sự gián đoạn kết nối giữa cung và cầu lao động trên thị trường.
Trong nửa đầu năm 2025, các ngành công nghệ và bán lẻ trên toàn cầu đã chứng kiến làn sóng cắt giảm nhân sự lớn. Ngành công nghệ đã cắt giảm đến 72.000 lao động, trong khi ngành bán lẻ mất hơn 64.000 việc làm. Tại Việt Nam, tình hình cũng không mấy sáng sủa khi hơn 2.500 nhân sự trong ngành ngân hàng bị tinh giản. Nhiều khu công nghiệp cũng báo cáo về việc cắt giảm quy mô lớn trong các ngành dệt may, da giày và điện tử. Những con số này cho thấy rõ ràng rằng làn sóng sa thải đang trở thành xu hướng toàn cầu, không còn bị giới hạn trong các đợt khủng hoảng ngắn hạn mà đã trở thành một phần của chiến lược dài hạn của nhiều doanh nghiệp.
Tâm lý bất ổn trong người lao động đã dẫn đến sự đứt gãy mối liên kết giữa người lao động và doanh nghiệp. Theo khảo sát, gần 43,3% người lao động cho biết họ đang phải gánh thêm công việc, trong khi 42,8% lo sợ sẽ là người tiếp theo bị sa thải. Đáng chú ý, gần 30% người lao động đã mất niềm tin vào tổ chức của mình, và 27,3% cảm thấy giảm động lực làm việc.
Báo cáo cũng chỉ ra rằng 77,4% doanh nghiệp được khảo sát cho biết tình hình tuyển dụng hiện tại khó khăn hơn so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, nhóm nhân viên chính thức và thực thi gặp khó khăn nhất với tỷ lệ 84,7%, tiếp theo là nhóm chuyên viên, cấp trung và trưởng nhóm với 66,1%. Trong khi đó, 72,7% người lao động mất việc đã quay lại tìm việc, nhưng chỉ 24,7% tìm được công việc phù hợp trong thời gian ngắn.
Một điểm đáng lo ngại khác là lao động lớn tuổi và lao động phổ thông đang chịu thiệt thòi nặng nề trong quá trình cắt giảm nhân sự. Nhóm tuổi từ 45-54 là đối tượng bị cắt giảm nhiều nhất với tỷ lệ 9,5%, nhưng chỉ có 4,1% được giữ lại. Nhóm trên 55 tuổi gần như không còn hiện diện trong lực lượng lao động được giữ lại. Đồng thời, lực lượng lao động trẻ cũng thiếu cơ hội để gia nhập thị trường khi chỉ 23,4% doanh nghiệp có kế hoạch tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp hoặc thực tập sinh.
Trước tình hình này, dường như có một sự lệch pha trong kỳ vọng giữa người lao động và doanh nghiệp. Người lao động đang tìm kiếm sự ổn định và các điều kiện làm việc có lợi hơn, trong khi doanh nghiệp lại ưu tiên các biện pháp như tăng kênh tuyển dụng và truyền thông thương hiệu nhà tuyển dụng.
Dẫu vậy, báo cáo cũng chỉ ra một số tín hiệu tích cực từ cả người lao động và doanh nghiệp Việt Nam. Thị trường lao động đang hồi phục chậm và mang tính chọn lọc, nhưng 56,2% doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng quy mô nhân sự trong 6 tháng tới. Người lao động Việt Nam thể hiện tinh thần tích cực và khả năng thích nghi nổi bật so với xu hướng chung trên thế giới.
Để thu hẹp khoảng cách giữa người lao động và doanh nghiệp, cả hai phía cần chủ động thay đổi. Sự lắng nghe và điều chỉnh từ cả hai bên sẽ giúp cung và cầu lao động có thể vận hành như một thể thống nhất thay vì tiếp tục đứng ở hai đầu và không gặp nhau.
