Trong bối cảnh ngành nông nghiệp đang chuyển dịch mạnh mẽ hướng tới mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và sản xuất bền vững, Việt Nam đã có một bước tiến quan trọng khi cho ra mắt sản phẩm “gạo phát thải thấp” từ Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao. Sản phẩm này không chỉ đáp ứng nhu cầu của thị trường nội địa mà còn vươn ra thị trường quốc tế, cụ thể là Nhật Bản – một trong những thị trường khó tính nhất về chất lượng và an toàn thực phẩm.

Gạo phát thải thấp của Việt Nam được sản xuất theo quy trình canh tác bền vững, áp dụng các kỹ thuật nông nghiệp giảm thiểu việc sử dụng hóa chất, bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học, đồng thời giảm đáng kể phát thải khí nhà kính. Quá trình sản xuất này không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường mà còn nâng cao chất lượng và giá trị của sản phẩm gạo.

Việc xuất khẩu gạo phát thải thấp sang Nhật Bản đánh dấu một cột mốc quan trọng trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam. Nhật Bản là thị trường có tiêu chuẩn chất lượng rất cao, và việc gạo phát thải thấp của Việt Nam được xuất khẩu sang thị trường này cho thấy sự công nhận của quốc tế về chất lượng và giá trị của sản phẩm gạo Việt Nam.

Các doanh nghiệp Việt Nam đang tích cực tham gia vào Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, nhằm tăng cường sản xuất gạo chất lượng cao và giảm phát thải khí nhà kính. Sự tham gia này không chỉ giúp các doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế mà còn đóng góp vào việc thực hiện mục tiêu quốc gia về giảm phát thải khí nhà kính và phát triển bền vững.

Các chuyên gia đánh giá rằng gạo phát thải thấp của Việt Nam có tiềm năng lớn để xâm nhập vào các thị trường cao cấp như Nhật Bản, EU, Mỹ và Úc. Tuy nhiên, để thành công, các doanh nghiệp cần phải tập trung vào xây dựng thương hiệu và tăng cường chất lượng sản phẩm. Bên cạnh đó, việc hoàn thiện chuỗi cung ứng và đảm bảo tính minh bạch trong quy trình sản xuất cũng là những yếu tố quan trọng để tiếp cận và chinh phục các thị trường khó tính.

Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các địa phương hoàn thành việc quy hoạch vùng chuyên canh 1 triệu ha lúa chất lượng cao trong quý 3/2025. Bộ NN-MT cũng được giao nhiệm vụ xây dựng và triển khai chiến lược phát triển thương hiệu gạo Việt phát thải thấp. Đây là một phần trong nỗ lực của Chính phủ nhằm hỗ trợ ngành nông nghiệp và các doanh nghiệp xuất khẩu gạo trong việc tiếp cận và chinh phục thị trường quốc tế.

Với gạo phát thải thấp, Việt Nam kỳ vọng sẽ thay đổi cục diện thị trường gạo toàn cầu và trở thành một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Sự thành công của Đề án 1 triệu ha sẽ giúp nâng cao thu nhập cho nông dân và bảo vệ môi trường, đồng thời củng cố vị thế của Việt Nam trong ngành xuất khẩu gạo.

Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao không chỉ có ý nghĩa về mặt kinh tế mà còn góp phần vào việc bảo vệ môi trường và thực hiện các cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính. Thành công của đề án này sẽ là tiền đề quan trọng cho việc phát triển các ngành nông nghiệp bền vững khác tại Việt Nam.

Xuất khẩu gạo của Việt Nam đang đối mặt với một nghịch lý đáng lo ngại trong bối cảnh thị trường toàn cầu biến động. Mặc dù bán được nhiều gạo hơn nhưng lại thu về ít tiền hơn, cho thấy những thách thức sâu sắc trong việc nâng tầm giá trị hạt gạo Việt trên trường quốc tế.

Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 6 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 4,9 triệu tấn, tăng 7,6% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu lại giảm 12,2%, chỉ còn 2,54 tỷ USD. Kéo theo đó, giá gạo xuất khẩu bình quân cũng đã giảm mạnh 18,4%, xuống mức 517,5 USD/tấn.

Tình trạng bán nhiều, thu ít trong xuất khẩu gạo không phải là vấn mới, mà là hệ quả kéo dài từ những hạn chế mang tính cấu trúc của ngành. Một trong những nguyên nhân cốt lõi là việc Việt Nam vẫn chủ yếu xuất khẩu gạo thô – loại sản phẩm có giá trị gia tăng thấp, khó cạnh tranh bằng chất lượng hay thương hiệu mà chủ yếu dựa vào giá rẻ. Bên cạnh đó, thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế còn khá mờ nhạt.

Trong bối cảnh ngành lúa gạo đối mặt nhiều thách thức, Việt Nam đang từng bước chuyển mình theo hướng chiến lược hơn, hướng tới phát triển bền vững và gia tăng giá trị. Nổi bật là xu hướng sản xuất gạo xanh phát thải thấp – được ví như tấm hộ chiếu xanh đưa nông nghiệp Việt ra thế giới. Đây là dòng sản phẩm tiên phong đáp ứng đúng xu hướng tiêu dùng thân thiện môi trường, đặc biệt tại các phân khúc cao cấp, và hiện Việt Nam là quốc gia duy nhất sở hữu sản phẩm này, tạo ra lợi thế cạnh tranh đáng kể trong việc xây dựng thương hiệu quốc gia.

Ngành lúa gạo Việt Nam đang ở một ngã rẽ quan trọng – nơi viên ngọc thô cần được mài giũa thành sản phẩm có giá trị cao. Hành trình này đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ, quyết liệt giữa Chính phủ, doanh nghiệp và người nông dân, để không chỉ gia tăng sản lượng mà còn nâng tầm giá trị, khẳng định vị thế gạo xanh của Việt Nam trên bản đồ nông nghiệp thế giới.

Chính phủ đã ban hành Nghị định 01/2025/NĐ-CP sửa đổi một số điều của Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh và xuất khẩu gạo, với kỳ vọng tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch và lành mạnh, nâng cao hiệu quả của chuỗi giá trị lúa gạo và tăng thu nhập cho nông dân.

Sau 7 năm triển khai, Nghị định 107 đã có tác động tích cực đến hoạt động kinh doanh xuất khẩu gạo. Tuy nhiên, quá trình thực thi cũng đã bộc lộ một số vấn đề cần được sửa đổi. Để giải quyết những vấn đề này, Bộ Công Thương đã nhiều lần họp và tổ chức hội thảo để lấy ý kiến về dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 107. Qua đó, Bộ đã cập nhật và điều chỉnh các quy định để phù hợp với tình hình thực tiễn, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động kinh doanh và xuất khẩu gạo.

Lúa gạo là ngành sản xuất quan trọng của Việt Nam, tạo sinh kế cho hàng chục triệu nông dân. Những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong sản xuất lúa gạo, góp phần bảo đảm an ninh lương thực quốc gia và giữ vững vị trí là một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, ngành hàng lúa gạo Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn, đặc biệt là khó khăn nội tại về chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ lúa gạo thiếu tính bền vững.

Giới chuyên gia nhận định, vấn đề cốt lõi là tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác điều hành xuất khẩu gạo, thúc đẩy tiêu thụ lúa gạo hàng hóa cho người dân với giá có lợi nhất. Để mở rộng thị trường xuất khẩu, TS Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương), cho rằng ngành lúa gạo Việt Nam cần dịch chuyển mạnh mẽ sang các dòng sản phẩm có giá trị gia tăng cao như gạo hữu cơ, gạo thơm, gạo Japonica sạch, phát thải thấp.

Xuất khẩu gạo đang đối diện với những quy định kỹ thuật ngày càng khắt khe từ các nước nhập khẩu. Việc Nhà nước và các hiệp hội, ngành hàng chủ động đàm phán cấp Chính phủ, xây dựng hàng rào kỹ thuật ngược và hỗ trợ doanh nghiệp bằng các công cụ phòng vệ thương mại sẽ giúp tạo ‘lá chắn’ bảo vệ cho hạt gạo Việt.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến, Bộ và các địa phương đang đẩy nhanh việc thực hiện Đề án 1 triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp để có nguồn cung gạo chất lượng cao và bền vững. Giới chuyên gia dự báo, xuất khẩu gạo năm 2025 sẽ giảm cả lượng và giá so với năm 2024. Vì vậy, việc duy trì thị phần tại các thị trường truyền thống, tập trung vào phân khúc chất lượng cao được xem là giải pháp then chốt để giữ vị thế của gạo Việt.

Trong hơn 1 tháng qua, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam luôn duy trì đà tăng nhẹ. Gạo Việt Nam giữ được giá xuất khẩu cao nhờ lợi thế gạo thơm và gạo chất lượng cao chiếm tỷ trọng lớn. Tuy nhiên, 2 tháng đầu năm 2025, giá gạo xuất khẩu liên tục giảm đã tác động mạnh đến thị trường lúa gạo trong nước. Do vậy, việc thực hiện các giải pháp kiểm soát thu mua, dự trữ, xuất khẩu gạo góp phần làm lành mạnh thị trường cấp thiết hơn bao giờ hết.

Trong bối cảnh xuất khẩu gạo đang gặp nhiều thách thức, việc Chính phủ ban hành Nghị định 01/2025/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 107 là một bước đi cần thiết để thúc đẩy ngành lúa gạo phát triển bền vững. Để biết thêm thông tin về xuất khẩu gạo, vui lòng tham khảo bài viết của Thanh Niên Việt.