Nền kinh tế toàn cầu hiện đang trải qua một giai đoạn bất ổn chưa từng có, chủ yếu do chính sách thuế quan của Mỹ gây ra. Kể từ khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai của mình, các đe dọa về thuế quan mạnh tay đối với các quốc gia trên toàn thế giới đã khiến nền kinh tế toàn cầu rơi vào tình trạng bất ổn định. Mục tiêu lớn nhất mà chính quyền ông Trump nhắm tới là Trung Quốc, cùng với các nước bị nghi ngờ là trung chuyển hàng hóa Trung Quốc trước khi xuất khẩu sang Mỹ. Mức thuế quan áp dụng cho Trung Quốc và các nước liên quan được thiết lập ở mức cao.

Trước những áp lực từ trong nước, ông Trump đã buộc phải hoãn áp dụng thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc để tiến hành các cuộc đàm phán tại Geneva. Tuy nhiên, sự bất ổn trong chính sách kinh tế của Mỹ đã khiến các nhà đầu tư không còn xem Mỹ là một điểm đến an toàn. Điều này đã dẫn đến những thay đổi đáng kể trong dòng vốn đầu tư toàn cầu, do ảnh hưởng từ chính sách thuế quan của Mỹ và các xung đột địa chính trị trên toàn cầu.

Với nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào bên ngoài cả về vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và xuất khẩu, Việt Nam cần có những biện pháp ứng phó phù hợp với các tác động tiêu cực từ bên ngoài. Mức thuế quan mà ông Trump tuyên bố đối với Việt Nam được đánh giá là tương đối thuận lợi vì thấp hơn so với các nước châu Á khác. Tuy nhiên, các doanh nghiệp và policymakers cần phải chờ đợi và chuẩn bị cho những rủi ro tiềm ẩn có thể xảy ra trong tương lai.

Các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động loại bỏ các rủi ro, ngay cả khi phải chịu chi phí cao hơn. Ví dụ, để giảm thiểu rủi ro liên quan đến nguồn gốc xuất xứ, các doanh nghiệp trong ngành dệt may Việt Nam nên chủ động tìm kiếm nguồn nguyên liệu thay thế, mặc dù chi phí có thể cao hơn. Sự tăng trưởng kinh tế toàn cầu có thể phải được điều chỉnh lại theo hướng thu hẹp hơn. Dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu năm 2025 của OECD là 2,9% (so với mức 3,3% của năm 2024), và nhiều khả năng sẽ khó đạt được mục tiêu này. Khả năng nền kinh tế toàn cầu rơi vào suy thoái đang ngày càng tăng cao.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang trải qua những biến động lớn do chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, các doanh nghiệp trên toàn thế giới đang phải nỗ lực thích nghi với một môi trường thương mại đầy thách thức. Việc áp dụng các chiến lược như “kỹ thuật thuế quan” (tariff engineering) để giảm thiểu tác động của thuế quan và việc đàm phán lại hợp đồng với nhà cung cấp đang trở thành những giải pháp thiết yếu cho các doanh nghiệp nhằm hạn chế thiệt hại.

Nhiều công ty lớn như Conagra Brands, Nike và Fastenal đang phải đối mặt với những thách thức đáng kể do chi phí tăng cao và gián đoạn trong chuỗi cung ứng. Việc tăng giá sản phẩm do chi phí nhập khẩu tăng cao đã trở thành một thực tế đối với nhiều doanh nghiệp. Chẳng hạn, Conagra phải tăng giá các sản phẩm đóng hộp do chi phí thép tấm nhập khẩu tăng cao. Nike dự kiến sẽ phải trả thêm 1 tỷ USD cho thuế nhập khẩu trong năm nay và đang lên kế hoạch tăng giá sản phẩm vào mùa Thu. Trong khi đó, Fastenal đang phải chia nhỏ lô hàng nhập khẩu sang Canada và Mỹ để giảm chi phí, điều này làm tăng độ phức tạp và chi phí cho chuỗi cung ứng.

Các ngành công nghiệp như thép, nhôm và bán dẫn cũng đang phải đối mặt với những thách thức lớn do các mức thuế theo ngành, với thép và nhôm phải chịu mức thuế lên tới 50%. Để đối phó, nhiều doanh nghiệp đang áp dụng một quy trình 3 bước: lập bản đồ các nhà cung cấp thượng nguồn, định lượng tác động tài chính của thuế quan và triển khai các chiến lược giảm thiểu. Việc ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo để cung cấp thông tin chi tiết về chuỗi giá trị đang giúp các doanh nghiệp biến những “điểm mù” thành cơ hội hành động.

Một số công ty như Hewlett Packard đã chủ động chuyển hướng sản xuất sang các quốc gia ít chịu ảnh hưởng bởi thuế quan như Thái Lan, Việt Nam hay Mexico để giảm thiểu rủi ro từ các mức thuế mới. Chiến lược này không chỉ giúp các doanh nghiệp giảm thiểu tác động của thuế quan mà còn thể hiện sự linh hoạt trong việc thích nghi với môi trường thương mại mới.

Áp dụng “kỹ thuật thuế quan” đang trở thành một chiến lược nổi bật mà các doanh nghiệp đang áp dụng để giảm thiểu tác động của thuế quan. Hãng hàng không Delta là một ví dụ điển hình, họ đã tháo động cơ do Mỹ sản xuất từ các máy bay Airbus A321neo ở châu Âu và vận chuyển riêng chúng về Mỹ, qua đó tránh được thuế nhập khẩu đối với toàn bộ máy bay. Chiến lược này không chỉ giúp Delta tiết kiệm chi phí mà còn thể hiện sự sáng tạo trong việc đối phó với chính sách thuế quan.

Tariff engineering không phải là một khái niệm mới, nhưng việc áp dụng nó đang trở nên phổ biến hơn. Các công ty như Columbia Sportswear hay Converse tiếp tục áp dụng chiến lược trên để giảm thiểu tác động của thuế quan. Tuy nhiên, tariff engineering không phải lúc nào cũng suôn sẻ, và các doanh nghiệp cần phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi áp dụng chiến lược này.

Sự bất ổn từ chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump không chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp mà còn làm thay đổi cục diện thương mại toàn cầu. Các doanh nghiệp lớn đang dự báo những tác động tiêu cực gần như chắc chắn từ thuế quan và đang phải tìm cách thích nghi. Việc lập kế hoạch mang tính dài hạn và chuẩn bị cho các kịch bản xấu nhất đã trở thành yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp.

Trong bối cảnh các cuộc đàm phán thương mại vẫn tiếp diễn, một thông điệp đang hiện lên rõ ràng: thích nghi hoặc bị tụt hậu. Những công ty chủ động điều chỉnh chuỗi cung ứng, tận dụng các kẽ hở thuế quan hợp pháp và liên tục đánh giá lại chiến lược của mình sẽ có cơ hội vượt qua cơn bão thuế quan và định vị bản thân để phát triển trong một thế giới thương mại đầy bất định.