Luật Đất đai 2024 quy định 6 trường hợp thu hồi sổ đỏ mà người dân cần biết để bảo vệ quyền lợi của mình. Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất, thường gọi là “sổ đỏ”, là một giấy tờ pháp lý quan trọng liên quan trực tiếp đến quyền lợi của người sử dụng đất.

Khoản 2, Điều 152 của Luật Đất đai 2024 đã liệt kê cụ thể 6 trường hợp mà sổ đỏ sẽ bị Nhà nước thu hồi mà không phải ai cũng biết. Dưới đây là từng trường hợp cụ thể:

Thứ nhất, khi Nhà nước thu hồi toàn bộ diện tích đất ghi trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, hoặc giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất đã cấp.

Thứ hai, trong trường hợp cấp đổi sổ đỏ. Đây là một thủ tục hành chính cho phép người sử dụng đất được cấp một giấy chứng nhận mới khi đủ điều kiện theo quy định.

Thứ ba, người sử dụng đất hoặc chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất mà phải cấp mới sổ đỏ. Việc biến động này có thể do nhiều nguyên nhân như thay đổi mục đích sử dụng đất, chuyển nhượng, thừa kế…

Thứ tư, sổ đỏ đã cấp không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng sử dụng đất, không đúng diện tích đất, không đủ điều kiện được cấp, không đúng mục đích sử dụng đất hoặc thời hạn sử dụng đất hoặc nguồn gốc sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai tại thời điểm cấp. Đối với trường hợp này, nếu việc thu hồi sổ đỏ mà không thuộc trường hợp người được cấp giấy chứng nhận đã thực hiện chuyển nhượng, sẽ có nhiều trường hợp xảy ra.

Ví dụ, khi Tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai có bản án, quyết định có hiệu lực thi hành, trong đó có kết luận về việc thu hồi sổ đỏ thì việc thu hồi được thực hiện theo bản án, quyết định đó. Hoặc, cơ quan thanh tra có văn bản kết luận giấy chứng nhận đã cấp không đúng quy định của pháp luật thì cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có trách nhiệm xem xét, nếu kết luận đó là đúng thì quyết định thu hồi.

Trường hợp khác, cơ quan có thẩm quyền cấp sổ đỏ phát hiện giấy chứng nhận đã cấp không đúng quy định thì kiểm tra lại, thông báo cho người sử dụng đất biết rõ lý do và quyết định thu hồi giấy chứng nhận đã cấp.

Người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất cũng có thể phát hiện giấy chứng nhận đã cấp không đúng quy định của pháp luật về đất đai và gửi kiến nghị bằng văn bản đến cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận. Cơ quan có thẩm quyền có trách nhiệm kiểm tra, xem xét, quyết định thu hồi giấy chứng nhận đã cấp không đúng quy định.

Thứ năm, giấy chứng nhận đã cấp bị Tòa án có thẩm quyền tuyên hủy. Đây là trường hợp Tòa án quyết định hủy giấy chứng nhận đã cấp do vi phạm pháp luật.

Thứ sáu, trường hợp đấu giá, giao quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất theo yêu cầu của Tòa án, cơ quan thi hành án mà người phải thi hành án không nộp giấy chứng nhận đã cấp.

Ngoài ra, việc thu hồi sổ đỏ đã cấp không thuộc trường hợp nêu trên chỉ được thực hiện khi có bản án hoặc quyết định của Tòa án đã được thi hành hoặc văn bản kiến nghị của cơ quan thi hành án về việc thi hành bản án, quyết định theo quy định của pháp luật, trong đó có nội dung yêu cầu thu hồi giấy chứng nhận đã cấp.

Nếu người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất không giao nộp sổ đỏ thì cơ quan có thẩm quyền quyết định hủy giấy chứng nhận đã cấp.

Nhiều nhà đầu tư tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) hiện đang đối mặt với rủi ro khi tham gia thị trường bất động sản với hình thức mua đất nền không có sổ đỏ. Mục đích của họ là hy vọng “lướt sóng” và đón đầu sau khi có sự thay đổi về địa giới hành chính.

Các môi giới bất động sản tại khu vực này đang chào bán các lô đất nền với giá lên đến tiền tỉ đồng, tuy nhiên, những mảnh đất này không có sổ đỏ. Người mua được hứa hẹn rằng họ sẽ hoàn thiện hồ sơ sang tên trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, thực tế đã có nhiều trường hợp nhà đầu tư bị “chôn vốn” vì mua phải đất vướng tranh chấp hoặc không có sổ đỏ.

Ví dụ như anh Nguyễn Văn Phó, một nhà đầu tư tại tỉnh Đồng Tháp, đã mua một lô đất với giá 1,9 tỉ đồng nhưng đến nay vẫn chưa có sổ đỏ và đất đang bị tranh chấp thừa kế. Trường hợp của anh Phó là một trong nhiều ví dụ về rủi ro mà nhà đầu tư có thể gặp phải khi mua đất nền không có pháp lý rõ ràng.

Các chuyên gia bất động sản cảnh báo rằng việc xuống tiền đầu tư để chốt vội đất nền không có pháp lý rõ ràng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Thông thường, giá của đất không có sổ đỏ chỉ bằng khoảng 70-80% so với giá đất đủ giấy tờ. Hơn nữa, lợi dụng việc sáp nhập và nhu cầu về nơi ở tại các thành phố tăng, một số người môi giới bất động sản đã đồn thổi và tạo sốt ảo để dụ dỗ khách hàng.

Giá đất nền tại các tỉnh thành ĐBSCL hiện đang có xu hướng tăng. Tại TP Cần Thơ, giá đất nền trung bình hiện ở ngưỡng 31,2 triệu đồng/m2, trong khi tại An Giang là 19,7 triệu đồng/m2 và Đồng Tháp là 16 triệu đồng/m2.

Để ngăn chặn những rủi ro và đảm bảo an toàn cho nhà đầu tư, Văn phòng Chính phủ đã có Thông báo số 294/TB-VPCP ngày 9.6.2025 về kết luận của Thường trực Chính phủ tại cuộc họp về tình hình thị trường bất động sản. Trong đó, yêu cầu các đơn vị có liên quan nghiên cứu và rà soát các Luật: Nhà ở, Kinh doanh bất động sản để xác định những tồn tại, bất cập và chưa phù hợp với thực tiễn.

Các nhà đầu tư cần tìm hiểu rõ thông tin và nguồn gốc đất, đồng thời lập vi bằng để tránh những rủi ro và tranh chấp về sau. Việc đầu tư vào đất nền không có pháp lý rõ ràng cần được xem xét kỹ lưỡng để tránh những hậu quả không mong muốn.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ban hành Công điện số 110, yêu cầu các bộ và cơ quan liên quan tập trung triển khai thực hiện Nghị quyết của Trung ương, Kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm được Thủ tướng nhấn mạnh là giải quyết các vướng mắc liên quan đến địa chính, giải phóng mặt bằng, và cấp sổ đỏ khi sắp xếp đơn vị hành chính.

Để thực hiện nhiệm vụ này, Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Tư pháp cử cán bộ xuống cơ sở để tháo gỡ khó khăn, xử lý các vấn đề phát sinh về thủ tục hành chính. Cụ thể, các cán bộ cần tập trung xử lý các vấn đề về thủ tục hành chính liên quan đến địa chính, giải phóng mặt bằng, xác định chủ quyền đất đai, và cấp sổ đỏ. Thời hạn hoàn thành là trước ngày 1/8.

Ngoài ra, Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao nhiệm vụ rà soát, chuẩn hóa lại các thủ tục về đất đai, đảm bảo không phụ thuộc vào địa giới hành chính trong phạm vi cấp tỉnh tại các Trung tâm phục vụ hành chính công. Bộ cũng cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, kết nối, liên thông với hệ thống thuế, cơ sở dữ liệu về dân cư, doanh nghiệp.

Đối với các lĩnh vực phát sinh hồ sơ lớn như hộ tịch, đất đai, đăng ký hộ kinh doanh, xây dựng, Trung tâm phục vụ hành chính công cần đảm bảo nhân lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị, không để ách tắc, chậm trễ. Việc này nhằm đảm bảo việc sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính được thực hiện suôn sẻ và hiệu quả.

Trước đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có hướng dẫn về việc chỉnh lý hồ sơ địa chính, cơ sở dữ liệu đất đai khi sắp xếp đơn vị hành chính các cấp. Theo đó, người dân không bắt buộc phải làm sổ đỏ đã cấp sau khi sắp xếp các đơn vị hành chính. Nếu có nhu cầu chỉnh lý, người dân có thể thực hiện đồng thời với thủ tục hành chính về đất đai như chuyển nhượng, đăng ký đất đai.

Với những chỉ đạo quyết liệt từ Thủ tướng, các bộ và cơ quan liên quan cần tập trung triển khai và hoàn thành các nhiệm vụ được giao. Việc sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính cần được thực hiện một cách nghiêm túc, đúng quy định và đảm bảo quyền lợi của người dân. Quá trình thực hiện cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan và địa phương để đạt được kết quả tốt nhất.