Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang đề xuất một số sửa đổi trong dự thảo Luật sửa đổi Luật Đất đai 2024, nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc thu hồi đất và thực hiện các dự án phát triển kinh tế – xã hội. Một trong những điểm đáng chú ý là đề xuất Nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án đã đạt thỏa thuận chuyển nhượng trên 75% diện tích, và sẽ thu hồi phần diện tích còn lại.

Trong dự thảo luật sửa đổi đang được lấy ý kiến, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất bổ sung hai trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Các trường hợp này bao gồm việc thực hiện dự án xây dựng cấp bách cho nhiệm vụ chính trị, đối ngoại, và dự án trong khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế, logistic. Bên cạnh đó, các dự án quy mô lớn như khu đô thị, du lịch dịch vụ thương mại, văn hóa, thể thao do HĐND cấp tỉnh quyết định cũng sẽ được Nhà nước hỗ trợ thu hồi đất.

Một cơ chế đáng chú ý khác được đề xuất là khi chủ đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích hoặc người có đất, Nhà nước sẽ thu hồi phần còn lại để giao cho họ. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết thực tế có nhiều dự án quy mô lớn, thúc đẩy phát triển địa phương, đóng góp nguồn thu lớn cho ngân sách nhưng chưa có quy định thu hồi đất, gây khó khăn cho quá trình tiếp cận đất đai và triển khai.

Lý giải về đề xuất sửa đổi, luật sư Phạm Thanh Tuấn, chuyên gia pháp lý bất động sản, ủng hộ cơ chế ‘Nhà nước thu hồi phần còn lại’ khi chủ đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích hoặc người có đất. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng việc áp dụng cơ chế này cần gắn với một số điều kiện chặt chẽ, đảm bảo lợi ích hài hòa giữa chủ đầu tư và người dân, hạn chế nguy cơ lạm dụng.

Ông Tuấn cũng đề nghị bổ sung một cơ chế trung gian như chính quyền địa phương hoặc tổ chức độc lập làm cầu nối giữa chủ đầu tư và người dân, giúp hỗ trợ, hòa giải. Điều này sẽ giúp đảm bảo quá trình thu hồi đất và thực hiện dự án được diễn ra một cách công bằng và minh bạch.

Cũng tại dự thảo luật sửa đổi, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất việc định giá đất không còn ‘nguyên tắc thị trường’. Thay vào đó, Nhà nước quyết định giá đất, tức là quay lại như trước khi sửa luật hồi 2024. Điều này có thể dẫn đến những thay đổi quan trọng trong việc quản lý và sử dụng đất đai tại Việt Nam.

Đề xuất này đang thu hút sự quan tâm của nhiều bên liên quan, bao gồm cả chủ đầu tư, người dân và các chuyên gia pháp lý. Việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về đất đai là rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững và công bằng của nền kinh tế.

Có thể thấy rằng việc sửa đổi luật đất đai đang là một quá trình phức tạp và nhạy cảm. Việc cân nhắc và thảo luận kỹ lưỡng các đề xuất và ý kiến là cần thiết để đảm bảo rằng những thay đổi này phục vụ lợi ích của cả xã hội và nền kinh tế.

Hy vọng rằng, với sự tham gia đóng góp của nhiều bên liên quan, dự thảo Luật sửa đổi Luật Đất đai 2024 sẽ sớm được hoàn thiện, tạo ra một khuôn khổ pháp lý hợp lý và hiệu quả cho việc quản lý và sử dụng đất đai tại Việt Nam.

Ông Nguyễn Thế Phượng, Phó chủ tịch Hiệp hội Thẩm định giá Việt Nam (VVA), đã đưa ra quan điểm của mình về việc định giá đất và chính sách thuế đất tại hội thảo ‘Giá đất, thuế đất… thế nào cho hợp lý?’ do Báo Thanh Niên tổ chức. Theo ông Phượng, việc định giá đất và cơ chế chính sách này đã được Nhà nước sửa đổi nhiều lần và ngày càng tốt hơn.

Nghị định 71 đã giao cho các địa phương quy định các thông số để tính giá đất, và tại TP.HCM, các hệ số tính đã được quy định rõ ràng, cho phép các doanh nghiệp tính toán số tiền thuế phải nộp. Ông Phượng chỉ ra rằng định giá đất liên quan đến hai vấn đề chính: bảng giá đất và định giá đất cụ thể.

Về bảng giá đất, trên thế giới cũng chia thành hai câu chuyện. Thứ nhất, định giá đất phải dựa trên kinh tế thực chứng, tức là theo quy luật thị trường. Thứ hai, nếu muốn thu nghĩa vụ tài chính về quyền sử dụng đất, thì cần có chuẩn mực theo chủ quan của nhà nước, phù hợp với điều kiện xã hội và chính sách từng thời kỳ.

Ông Phượng cũng cho rằng không phải bảng giá đất nào cũng có thể thỏa mãn hết mọi người trong xã hội. Vấn đề là nhà nước điều chỉnh như thế nào cho phù hợp. Đất nông nghiệp cần được chia thành nhiều loại, bao gồm đất trong khu đô thị, đất trong khu dân cư và đất nông nghiệp trong khu quy hoạch đất ở. Chính sách cũng cần định hướng cho việc sử dụng hợp lý, để tránh tình trạng bê tông hóa khắp nơi và đảm bảo môi trường xanh.

Về mức giá thuê đất, ông Phượng cho rằng cần phải xem lại vì chi phí đầu vào bị đội lên sẽ không khuyến khích đầu tư. Quan trọng là không để biến động mạnh gây sốc cho doanh nghiệp khi chuyển từ mức cũ sang mức mới. Về phương pháp định giá đất, vẫn phải tính cụ thể, có thể tính bằng phương pháp thặng dư và phải giảm cho một số đối tượng ưu tiên như giáo dục, y tế, vì đây là những loại hình được khuyến khích. Những loại hình này có thể thu bằng 50% giá đất ở.

Ông Phượng cũng nhấn mạnh rằng chính sách đất đai cần được điều chỉnh để đảm bảo môi trường xanh và đáp ứng nhu cầu của xã hội. Điều quan trọng là nhà nước cần có chính sách phù hợp để khuyến khích đầu tư và đảm bảo quyền lợi của doanh nghiệp và người dân.

Trong bối cảnh hiện nay, việc định giá đất và chính sách thuế đất đang trở thành một vấn đề nóng tại Việt Nam. Việc điều chỉnh chính sách đất đai để đảm bảo môi trường xanh và đáp ứng nhu cầu của xã hội là một việc làm cần thiết. Nhà nước cần có chính sách phù hợp để khuyến khích đầu tư và đảm bảo quyền lợi của doanh nghiệp và người dân.

Một số chuyên gia cũng cho rằng việc định giá đất cần phải dựa trên thị trường và đảm bảo tính minh bạch. Việc sử dụng các phương pháp định giá đất cần phải được xem xét và áp dụng một cách linh hoạt. Nhà nước cần có cơ chế kiểm soát và giám sát để đảm bảo việc định giá đất được thực hiện một cách công bằng và minh bạch.

Sửa đổi Luật Đất đai – một đạo luật có ảnh hưởng sâu rộng đến hàng triệu người dân và hàng trăm tỷ USD đầu tư, đòi hỏi một mục tiêu tối thượng rõ ràng. Điều này đã được Trung ương Đảng chỉ rõ: đất đai là tài nguyên đặc biệt của quốc gia, cần được quản lý minh bạch để đảm bảo lợi ích chung của toàn dân. Đất đai không thể là ‘sân chơi’ của đầu cơ hay công thử tận thu ngân sách.

Một trong những điểm yếu của Luật Đất đai 2013 là cơ chế khung giá đất, dẫn đến giá đất do Nhà nước quy định thường chỉ bằng 20-30% giá thị trường. Điều này đã gây ra hơn 80% đơn thư khiếu nại đất đai. Luật mới cần có hướng giải quyết để bảng giá đất do địa phương xây dựng sát với giá thị trường, nhưng cần tránh việc lấy giá sốt đất làm cơ sở. Việc xác định giá đất cần được thực hiện một cách minh bạch và công bằng, tránh gây ra những hệ lụy cho người dân và doanh nghiệp.

Chính sách tài chính đất đai cũng cần được xem xét lại. Việc truy thu bổ sung 5,4%/năm đối với tiền sử dụng đất chưa nộp đang khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn. Với hơn 2.887 dự án vướng mắc liên quan đất đai, tổng vốn hơn 235 tỷ USD, việc áp mức truy thu như trên có thể dẫn đến những hệ lụy lớn. Ngân sách có thể bội thu từ đất đai, nhưng nếu đất đai chỉ phục vụ mục đích này, thì lợi ích kinh tế đó là ngắn hạn và thiếu bền vững.

Giá đất cần được tiếp cận từ góc độ công lý, đảm bảo không để Nhà nước thất thu thuế, không làm doanh nghiệp mất khả năng sinh lời, và không để người dân mất cơ hội có nhà. Thay vì thu truy thu, nên đánh thuế lũy tiến vào sở hữu đất đai. Doanh nghiệp đề nghị bỏ quy định truy thu 5,4% trong lần sửa đổi sắp tới của Nghị định 103. Điều này có thể giải phóng hàng trăm dự án và khơi thông hàng tỷ USD.

Sửa Luật Đất đai không thể chỉ là bản vá. Đây là lúc cần tái thiết toàn diện hệ thống quản trị đất đai, với triết lý cốt lõi là đất đai phục vụ phát triển công bằng, bền vững và vì lợi ích chung của toàn dân. Điều này đòi hỏi sự tham gia của nhiều bên liên quan, bao gồm cả người dân, doanh nghiệp và Nhà nước. Việc sửa đổi Luật Đất đai cần được thực hiện một cách thận trọng, đảm bảo rằng quyền lợi của người dân và doanh nghiệp được bảo vệ, đồng thời góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Trong quá trình chờ xây dựng bảng giá đất mới, thành phố Cần Thơ sẽ tạm thời áp dụng 3 bảng giá đất cũ của Cần Thơ, Hậu Giang và Sóc Trăng đến hết năm 2025. Việc này sẽ giúp thành phố ổn định chính sách đất đai sau khi được sáp nhập.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Ngô Thái Chân cho biết, nhiều khu vực giáp ranh giữa ba đơn vị hành chính cũ dù liền kề nhưng có chênh lệch lớn về giá đất chính sách bồi thường. Điều này gây khó khăn trong quản lý và thực hiện chính sách đền bù, giải phóng mặt bằng. Sở Nông nghiệp và Môi trường đã kiến nghị UBND thành phố Cần Thơ cho phép tiếp tục sử dụng 3 bảng giá đất cũ đến ngày 31/12/2025.

Theo ông Chân, việc xây dựng bảng giá đất mới cần khoảng 6-7 tháng và sẽ được trình Hội đồng nhân dân thành phố xem xét, phê duyệt để có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Về mặt pháp lý, ông Ngô Thái Chân khẳng định việc tiếp tục áp dụng các văn bản quy phạm pháp luật, trong đó có bảng giá đất và chính sách bồi thường của ba địa phương cũ là hoàn toàn phù hợp với quy định của pháp luật.

Từ cơ sở pháp lý đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã trình UBND TP Cần Thơ để tiếp tục trình Hội đồng nhân dân thành phố xem xét, ban hành nghị quyết cho phép sử dụng tạm thời 3 bảng giá đất và 3 chính sách bồi thường cũ.

Chủ tịch UBND TP Cần Thơ Trần Văn Lâu cho biết, việc xây dựng bảng giá đất thống nhất cho TP Cần Thơ mới cần ít nhất 6 tháng. Thành phố sẽ phải tiến hành rà soát, đánh giá lại các khu vực đất đai, đồng thời xây dựng bảng giá đất mới đảm bảo phù hợp với thực tế và đúng quy định pháp luật.

Ông Lâu cũng nhấn mạnh, việc áp dụng tạm thời 3 bảng giá đất cũ sẽ giúp thành phố ổn định chính sách đất đai trong thời gian chờ xây dựng bảng giá đất mới. Đồng thời, thành phố cũng sẽ tập trung xây dựng bảng giá đất mới để áp dụng thống nhất toàn thành phố từ năm 2026.

Việc xây dựng bảng giá đất mới sẽ được thành phố Cần Thơ thực hiện trong thời gian tới, với mục tiêu tạo ra một khung giá đất phù hợp và thống nhất cho toàn thành phố. Đây là một phần quan trọng trong việc ổn định và phát triển thị trường bất động sản tại địa phương.

Trước đó, thành phố Cần Thơ đã được chính phủ quyết định thành lập trên cơ sở nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của thành phố Cần Thơ, tỉnh Hậu Giang và tỉnh Sóc Trăng.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng, ông Nguyễn Hồng Hải, đã yêu cầu các cơ quan chức năng tăng cường kiểm kê và giám sát chặt chẽ việc sử dụng đất trong vùng dự án cao tốc Tân Phú – Bảo Lộc và Bảo Lộc – Liên Khương. Yêu cầu này nhằm ngăn chặn tình trạng người dân trồng cây hoặc tăng mật độ canh tác trên đất thuộc phạm vi thu hồi dự án để lợi dụng chính sách bồi thường và giải phóng mặt bằng.

Ngày 18/7, ông Nguyễn Hồng Hải cùng đoàn công tác của tỉnh đã tiến hành khảo sát tiến độ các công trình và tiểu dự án phục vụ cho việc xây dựng hai dự án cao tốc trên. Đoàn công tác đã khảo sát các khu vực xây dựng khu tái định cư và làm việc với lãnh đạo các phường, xã có cao tốc đi qua và Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Lâm Đồng.

Tại cuộc làm việc, đại diện Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Lâm Đồng cho biết, thời gian qua, đơn vị đã kiểm tra và ghi nhận một số người dân tổ chức trồng cây hoặc tăng mật độ canh tác trên diện tích đất thuộc phạm vi thu hồi của dự án. Điều này cho thấy dấu hiệu lợi dụng chính sách trong bồi thường và giải phóng mặt bằng.

Ông Nguyễn Hồng Hải đã yêu cầu các địa phương tăng cường quản lý đất đai đối với các trường hợp đã thông báo thu hồi đất và giải phóng mặt bằng. Đồng thời, tổ chức kiểm kê chặt chẽ để tránh xảy ra việc xây dựng, trồng cây để lợi dụng chính sách bồi thường. Lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng cũng đề nghị địa phương xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Đối với các vị trí được chọn để xây dựng khu tái định cư phục vụ hai dự án cao tốc, ông Nguyễn Hồng Hải yêu cầu Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Lâm Đồng sớm triển khai thực hiện ở khu vực đã đủ điều kiện. Đồng thời, phối hợp với các đơn vị liên quan để rà soát và hoàn thiện thủ tục đối với khu vực chưa đảm bảo về quy hoạch.

Cao tốc Bảo Lộc – Liên Khương có chiều dài hơn 73km, với tổng vốn đầu tư gần 18.000 tỷ đồng. Dự án này được khởi công vào ngày 29/6 và dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2027. Tuyến cao tốc này được thiết kế 4 làn xe, cho phép tốc độ khai thác 80-100km/h.

Cao tốc Tân Phú – Bảo Lộc được UBND tỉnh Lâm Đồng phê duyệt vào tháng 6 với chiều dài 65,88km, tổng vốn đầu tư gần 18.000 tỷ đồng. Dự án này đi qua địa bàn 2 tỉnh là Đồng Nai và Lâm Đồng.