Cỏ năn tượng, một loài thực vật ngập mặn đặc hữu tại Đồng bằng sông Cửu Long, đang nổi lên như một giải pháp tiềm năng để phát triển kinh tế bền vững và thân thiện với môi trường. Với khả năng sinh trưởng mạnh mẽ trong môi trường mặn và lợ, loại cỏ này không chỉ hỗ trợ đa dạng sinh học mà còn mang lại nhiều lợi ích kinh tế đáng kể cho người dân địa phương.

Tiến sĩ Dương Văn Ni, một chuyên gia hàng đầu về đa dạng sinh học và là Chủ tịch kiêm Giám đốc Quỹ Bảo tồn Mekong, đã nhận thấy tiềm năng của cỏ năn tượng từ nhiều năm trước. Loại cỏ này có khả năng đặc biệt, với thân rỗng giúp dẫn khí oxy từ không khí xuống rễ, tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật có lợi phát triển và hạn chế sự phát triển của rong tảo gây hại. Qua đó, cỏ năn tượng mở ra những triển vọng mới trong việc bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế.

Mô hình kết hợp trồng cỏ năn tượng với nuôi tôm, cua quảng canh đã chứng minh rằng môi trường nuôi tự nhiên được cải thiện đáng kể. Nhờ đó, tôm lớn nhanh hơn và dịch bệnh được giảm thiểu. Đây là một phương pháp ‘sống hài hòa với tự nhiên’, thay vì cố gắng áp đặt ý chí của con người lên môi trường. Mô hình này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn đóng góp vào bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển bền vững.

Tại tỉnh Sóc Trăng, mô hình trồng và khai thác cỏ năn tượng đã được triển khai và mở rộng từ vài chục hộ gia đình lên hàng trăm hộ. Người dân có thể thu hoạch khoảng 2 tấn cỏ tươi mỗi vụ từ 1.000m² đất. Sau khi phơi khô, sản lượng còn lại khoảng 1 tấn, với chi phí đầu vào gần như không đáng kể. Điều này đã giúp người dân địa phương, đặc biệt là phụ nữ, có thêm nguồn thu nhập ổn định và bền vững.

Từ nguồn nguyên liệu cỏ năn tượng, người dân địa phương đã tạo ra các sản phẩm thủ công như giỏ, túi, khay… Mỗi tuần, một người có thể kiếm thêm từ 400.000 đến 500.000 đồng, một khoản thu nhập đáng kể và bền vững cho vùng nông thôn. Mô hình phát triển kinh tế từ cây năn tượng đã lan rộng và được tiếp nhận bởi nhiều tổ chức và doanh nghiệp.

Hội Phụ nữ huyện Mỹ Xuyên đã thành lập hàng chục tổ hợp tác đan lát, sản xuất hàng nghìn sản phẩm thủ công mỗi tuần. Công ty VietnamHousewares đang xây dựng một chuỗi cung ứng khép kín, từ vùng nguyên liệu đến sản phẩm cuối cùng, để xuất khẩu sang các thị trường cao cấp như Hoa Kỳ, Nhật Bản và châu Âu.

Cỏ năn tượng không chỉ có tiềm năng trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ mà còn có thể ứng dụng trong ngành nội thất công nghiệp, sản xuất viên nén sinh học, bột giấy và vật liệu cách âm. Để đánh thức tiềm năng này, Việt Nam cần xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, kết hợp với các tổ chức khoa học, hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp để dẫn dắt thị trường.

Không chỉ dừng lại ở các doanh nghiệp lớn, cỏ năn tượng còn trở thành nguồn cảm hứng khởi nghiệp cho nhiều bạn trẻ, đặc biệt là những người muốn gắn bó với tài nguyên bản địa và phát triển bền vững. Với những lợi ích kinh tế và môi trường mà cỏ năn tượng mang lại, đây chắc chắn là một hướng đi hứa hẹn cho tương lai.

Vinamilk – ‘Mở khóa’ thiên nhiên cho nông nghiệp bền vững

Việc biến phân bò thành phân hữu cơ cho 500 ha đồng cỏ, tiết kiệm hàng trăm triệu tiền điện nhờ năng lượng xanh, và thiết lập vòng tuần hoàn đất, nước… là một vài điển hình thành công của hành trình ‘mở khóa’ thiên nhiên của Vinamilk, hướng tới xây dựng hệ thống trang trại bò sữa phát triển bền vững.

Đại diện Vinamilk cho biết, để thực hiện nông nghiệp bền vững, cần tìm ra cách để ‘mở khóa’ thiên nhiên. Tại trang trại Green Farm Tây Ninh, Vinamilk đã áp dụng cách tiếp cận ‘mở khóa tự nhiên’ để biến vùng đất vốn nắng gió, cằn cỗi hoang hóa thành một trang trại với mệnh danh ‘resort bò sữa’, theo định hướng phát triển bền vững.

Tại đây, Vinamilk đã biến 500 ha đất đai màu mỡ thành đồng cỏ Mombasa đạt chuẩn Organic Châu Âu, một trong những tiêu chuẩn nông nghiệp khắt khe nhất hiện nay. Qua đó, biến phân bò thành phân hữu cơ, sử dụng năng lượng tái tạo từ biogas để đun nước, thanh trùng sữa cho bê, sấy quần áo nhân viên, sấy cỏ và nhiều thiết bị khác, giúp tiết kiệm hơn 100 triệu đồng tiền điện mỗi tháng.

Vinamilk cũng tạo ra một vòng tuần hoàn sinh thái khép kín, không có gì bị bỏ đi, từ phân bò ủ thành phân hữu cơ, khí metan được thu gom vào hệ thống biogas, đến cỏ tươi được sấy để cho bò bê ăn trong ngày. Đàn bò sữa được chăm sóc bằng công nghệ cao, lấy tự nhiên làm cốt lõi, với hệ thống làm mát, dàn phun sương tự động, và mái chuồng được phủ tấm pin mặt trời.

Không chỉ ‘mở khóa’ thiên nhiên, Vinamilk còn ‘mở rộng’ vòng tuần hoàn ra cộng đồng địa phương, tạo nên một vùng nông nghiệp vệ tinh của các trang trại được phát triển theo hướng bền vững. Doanh nghiệp này cũng đã bao tiêu, thu mua hơn 365.000 tấn bắp sinh khối từ nông dân, tăng thu nhập cho người dân.

Mô hình này được đánh giá cao về giảm phát thải khí nhà kính, và được xem là một trong những từ khóa chiến lược của nhiều doanh nghiệp trong việc triển khai các tiêu chuẩn quốc tế, hay cụ thể hơn là thực hành ESG, vốn ngày càng quan trọng trong nền nông nghiệp thời đại mới.

Việc áp dụng các giải pháp bền vững như trên không chỉ giúp Vinamilk giảm thiểu tác động môi trường mà còn góp phần vào việc xây dựng một ngành nông nghiệp phát triển bền vững, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường và đảm bảo lợi ích lâu dài cho các bên liên quan.