Chị Nguyễn Thị Ngọc My, một cư dân của Hà Nội, đã thực hiện một quyết định táo bạo khi từ bỏ công việc văn phòng ổn định để dành thời gian chăm sóc con cái. Tuy nhiên, chị không chỉ dừng lại ở đó, mà còn khám phá ra một nguồn thu nhập mới và ổn định thông qua việc kinh doanh brooch (ghim cài áo) thủ công. Mỗi tháng, chị My có thể kiếm được hàng chục triệu đồng từ hoạt động này.

Quyết định từ bỏ công việc văn phòng vào năm 2019 để ở nhà chăm sóc con cái đã mở ra một chương mới trong cuộc đời của chị My. Ban đầu, chị thử nghiệm với việc làm bánh kem hoa nghệ thuật, nhưng do lý do sức khỏe, chị phải tạm ngưng. Sau đó, chị chuyển sang làm hoa giấy, hoa đất sét và các đồ thủ công nhỏ lẻ để bán và trang trải thu nhập.

Khi tìm hiểu về lịch sử và kỹ thuật đính kết brooch, chị My nhận ra rằng đây cũng là một nhánh nhỏ của thêu – một lĩnh vực mà chị có chút nền tảng. Từ kinh nghiệm xử lý chất liệu khi làm bánh, hoa, chị My nảy ra ý tưởng tạo nên những chiếc brooch sinh động, gần gũi và đa dạng nguyên phụ liệu. Vào năm 2022, chị My thuyết phục chị gái cùng bắt đầu hành trình khởi nghiệp. Một năm sau, một người bạn thân từ thời tiểu học của chị cũng tham gia cùng.

Cả ba chính thức mở xưởng mang tên ‘Handmade by Mí’. Những ngày đầu, nhóm gặp không ít khó khăn về vốn và nguyên phụ liệu. Để tiết kiệm chi phí, nhóm quyết định giữ quy mô vừa phải, mỗi người kiêm nhiệm nhiều công việc. Theo chị My, thách thức lớn nhất đến từ nguyên vật liệu. Những món phụ kiện nhỏ nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ cao, nguyên liệu lại khan hiếm. Nhóm phải đặt mua lẻ từ nước ngoài như cườm Nhật, kim sa Pháp – Ý, pha lê Swarovski từ Áo, dẫn đến chi phí đội lên đáng kể.

Sau gần 3 năm, nhóm mới tìm được một số đầu mối uy tín và định hình được hướng đi phù hợp với mô hình xưởng sáng tạo nhỏ. Chị My cho biết thị trường Việt Nam vẫn thiếu đơn vị cung cấp nguyên liệu đính kết cao cấp số lượng lớn.

Mỗi sản phẩm handmade mất 1-2 ngày để hoàn thành, tùy vào độ khó. Mỗi bộ sưu tập thường gồm khoảng 20-23 mẫu và không sản xuất hàng loạt. Mức giá sản phẩm dao động từ 500.000 – 2.500.000 đồng, thu nhập mỗi tháng khoảng từ 35 – 45 triệu đồng. Chị My chia sẻ: ‘Người Việt thường ngại những phụ kiện quá cầu kỳ, nên nhóm tập trung vào dòng brooch nhỏ, vừa phải, dễ kết hợp nhưng vẫn giữ sự tinh xảo và độc đáo. Ưu tiên chất lượng và cá tính sáng tạo là điều chúng mình luôn theo đuổi’.

Không chỉ tạo ra sản phẩm, chị My và nhóm còn mang khát khao lan tỏa tình yêu với nghệ thuật đính kết. ‘Chúng mình muốn truyền cảm hứng đến những người trẻ yêu handmade, giúp họ biết thêm về brooch, học hỏi và chia sẻ kiến thức lẫn nhau’, chị nói. Qua đó, chị My hy vọng có thể xây dựng một cộng đồng yêu thích handmade và cùng nhau phát triển.

Nghề làm gốm truyền thống của người M’nông Rlăm tại buôn Dơng Bắk, xã Liên Sơn, huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk, đã tồn tại bền bỉ qua nhiều thế hệ với kỹ thuật độc đáo như ‘nuôi đất’, ‘trích đất’ và nung lộ thiên. Gốm của người M’nông Rlăm được biết đến với đặc trưng không sử dụng bàn xoay, không lò nung, không khuôn đúc, tạo nên những sản phẩm mang đậm bản sắc văn hóa.

Quá trình làm gốm bắt đầu từ việc ‘nuôi đất’, tức là ủ đất sét lấy từ bờ sông Krông Ana để giữ ẩm và bảo tồn chất đất. Sau đó, người thợ sẽ ‘trích đất’ – lấy một lượng đất vừa đủ để tạo nên một sản phẩm, được xem như một nghi thức tâm linh. Gốm M’nông Rlăm được tạo dáng hoàn toàn bằng tay, không sử dụng bàn xoay. Người thợ di chuyển xung quanh sản phẩm trong quá trình nặn, tương đồng với cách làm gốm của người Chăm.

Sản phẩm sau khi tạo hình được đánh bóng bằng đá, khắc họa tiết bằng que tre, sau đó phơi khô tự nhiên rồi nung trong lửa khoảng 30 phút với nhiên liệu vỏ trấu và mùn cưa. Kỹ thuật nung lộ thiên này không chỉ tạo nên màu sắc độc đáo cho sản phẩm mà còn giúp giữ được bản sắc truyền thống của nghề làm gốm.

Gốm truyền thống của người M’nông Rlăm đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào cuối năm 2024. Sự công nhận này đánh dấu bước chuyển quan trọng trong hành trình gìn giữ và phục hồi một làng nghề truyền thống đặc sắc của Tây Nguyên.

Tuy nhiên, việc gìn giữ nghề gốm truyền thống của người M’nông Rlăm đang đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có sự mai một về nhân lực, nguyên liệu khan hiếm, và khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm. Chính quyền địa phương đã triển khai một số đề án bảo tồn và phát triển làng nghề gốm truyền thống, đặt hàng sản phẩm gốm từ nghệ nhân địa phương, tổ chức các lớp truyền dạy nghề, và giới thiệu sản phẩm đến các đơn vị lữ hành.

Gốm thủ công của buôn Dơng Bắk đã được công nhận là sản phẩm OCOP đạt 3 sao cấp tỉnh, mở ra cơ hội tiếp cận thị trường rộng hơn. Du lịch cộng đồng đã mang đến hy vọng mới cho nghề làm gốm của người M’nông tại buôn Dơng Bắk. Các tour du lịch trải nghiệm đã về đến Yang Tao, tạo điều kiện cho nghệ nhân địa phương trình diễn kỹ thuật làm gốm cổ.

Du khách khi đến thăm làng gốm không chỉ được tìm hiểu quy trình thủ công, mà còn có thể trực tiếp tham gia tạo hình, trang trí sản phẩm và mang về làm kỷ niệm. Những hoạt động này bước đầu giúp gốm Yang Tao có thêm cơ hội được hồi sinh, đồng thời trở thành điểm nhấn văn hóa trong phát triển du lịch bền vững tại khu vực Tây Nguyên.

Làng nghề mộc Phù Yên, một biểu tượng của sự kết hợp tinh hoa giữa nghề cổ truyền và tinh thần đổi mới của thế hệ trẻ, đang trở thành điểm sáng trong việc giữ gìn và phát triển nghề truyền thống. Với lịch sử hình thành hàng trăm năm, làng nghề này nổi tiếng với các sản phẩm đồ gỗ gia dụng, bàn ghế, tủ thờ, đồ thờ cúng tinh xảo, mang đậm dấu ấn nghề truyền thống xứ Đoài.

Trải qua những biến động lịch sử, nghề mộc ở Phù Yên vẫn được gìn giữ và truyền từ đời này sang đời khác như một dòng chảy văn hóa không ngừng nghỉ. Ngày nay, toàn thôn có gần 400 hộ dân làm nghề mộc, với khoảng hơn 100 xưởng quy mô vừa và nhỏ, tạo việc làm ổn định cho hàng trăm lao động địa phương. Điều đáng mừng là trong số đó có hàng chục chủ xưởng là người trẻ, từ 25 đến 35 tuổi, đang kế thừa nghề truyền thống theo hướng sáng tạo, chuyên nghiệp.

Thế hệ trẻ đang là điểm sáng của làng nghề trong 5-7 năm trở lại đây. Họ đưa công nghệ vào sản xuất, quảng bá sản phẩm qua mạng, dùng thiết kế 3D để khách hàng hình dung trước mẫu mã. Chính họ đang giúp nghề mộc Phù Yên đứng vững trong giai đoạn mới. Anh Nguyễn Hữu Hiệu, một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ trẻ làm nghề dựng nhà gỗ cổ, đã và đang phát triển xưởng mộc của mình với 7 thợ chính, 10 công nhân thời vụ, đạt doanh thu trung bình từ 7 đến 10 tỷ đồng mỗi năm.

Anh Hiệu đã đầu tư máy móc hiện đại, sử dụng phần mềm thiết kế 3D, đẩy mạnh quảng bá sản phẩm qua mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử. Tuy nhiên, làng nghề mộc Phù Yên vẫn đang gặp phải một số bất cập, nhất là không gian sản xuất còn manh mún, chật hẹp. Các xưởng mộc thường nằm xen kẽ trong khu dân cư, máy móc hoạt động ngày đêm gây bụi, tiếng ồn, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống người dân.

Về phía địa phương, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Trần Văn Sơn cho biết, xã Phú Nghĩa sẽ đề xuất thành phố quy hoạch cụm làng nghề tập trung để hỗ trợ các hộ sản xuất phát triển ổn định, bền vững, đồng thời, xã sẽ phối hợp với Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên hỗ trợ các mô hình khởi nghiệp của người trẻ qua các lớp tập huấn, kết nối thị trường và định hướng chuyển đổi số.

Người trẻ như anh Đạt, anh Hiệu không khỏi trăn trở về việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và phát triển nghề truyền thống trong bối cảnh hiện đại. Họ đã và đang có kế hoạch bài bản để đầu tư thêm máy móc, nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng thương hiệu một cách chuyên nghiệp. Sự kết hợp giữa tinh hoa của nghề cổ và tinh thần đổi mới của lớp trẻ đang mở ra một tương lai sáng sủa cho làng nghề mộc Phù Yên.

Những người trẻ ở đây đã đưa nghề mộc truyền thống vươn lên mạnh mẽ trong dòng chảy thời đại để kiến tạo giá trị bền vững cho quê hương. Bằng cách giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, làng nghề mộc Phù Yên đang trở thành biểu tượng của sự phát triển bền vững và tinh thần đổi mới của thế hệ trẻ Việt Nam.

Châu Âu đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng khi các khu vực nông thôn dần trở nên trống vắng. Khoảng 40% diện tích của châu Âu là các vùng nông thôn, nhưng hiện nay đang phải đối mặt với tình trạng suy giảm dân số nghiêm trọng. Điều này đã dẫn đến nền kinh tế địa phương ảm đạm và nhiều vấn đề xã hội.

Tại Tây Ban Nha, ngôi làng Molezuelas de la Carballeda đang phải đối mặt với tình trạng già hóa dân số và thiếu hụt trẻ em. Dân số của làng chỉ còn 47 người với độ tuổi trung bình là 70. Sự suy giảm dân số ở vùng nông thôn không chỉ là vấn đề của Tây Ban Nha mà đang trở thành một cuộc khủng hoảng trên khắp châu Âu. Trong vòng 10 năm đến 2024, dân số sống tại các vùng nông thôn của Liên minh châu Âu đã giảm gần 8 triệu người, trong khi dân số đô thị tăng hơn 10 triệu người.

Để ứng phó với tình hình này, các nước châu Âu đang nỗ lực xoay chuyển tình hình. Một số nước đã áp dụng biện pháp bán nhà với giá 1 euro, hỗ trợ tái thiết nhà cửa, trợ cấp dịch vụ thiết yếu, đến sử dụng công nghệ để cải thiện tiếp cận giáo dục và y tế. Tuy nhiên, thực tế không dễ thay đổi. Cơ sở hạ tầng xuống cấp, việc làm khan hiếm, dân số già hóa là những thách thức dài hạn.

Tại Phần Lan, thị trưởng Markus Hirvonen của khu vực Bắc Karelia bày tỏ lo ngại sâu sắc về sự thiếu hụt trẻ em. Ở Garfagnana, Ý, nữ thị trưởng Raffaella Mariani phải dùng chính tiền lương của mình để chi trả cho các tiết học ngoại khóa âm nhạc, khoa học, toán học và dịch vụ trông trẻ.

Dù nỗ lực, nhiều khu vực vẫn phải đối mặt với khó khăn. Tại vùng cao nguyên Scotland, Hội đồng Highland đang đối mặt khủng hoảng kép: thiếu việc làm, thiếu nhà ở và thiếu dịch vụ cơ bản. Để khắc phục, họ mua lại công ty xe buýt để phục vụ người dân ở khu vực xa xôi, tạm dừng hoạt động trường học thay vì đóng cửa vĩnh viễn.

Một số vùng bắt đầu dựa vào du lịch như một cách duy trì sức sống. Tuy nhiên, vẫn có những hy vọng. Chính quyền tỉnh Zamora đã khởi động chương trình “Mi Pueblo Acoge” (Làng tôi chào đón bạn), thu hút người nhập cư từ Mỹ Latinh. 124 gia đình đã được tái định cư, trong đó có kỹ sư, bác sĩ, quản trị viên từ Venezuela.

Cuộc khủng hoảng này không chỉ ảnh hưởng đến kinh tế mà còn đến xã hội và văn hóa của các khu vực nông thôn. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự chung tay của chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng địa phương. Hãy hy vọng rằng với sự nỗ lực và hợp tác, các khu vực nông thôn châu Âu sẽ sớm vượt qua khó khăn và phát triển bền vững.