Thịt chua, một món ăn truyền thống trong các dịp lễ, Tết của người Mường, đã trở thành đặc sản mang thương hiệu OCOP tại huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình (cũ), nay là xã Lạc Sơn, tỉnh Phú Thọ (mới). Với hương vị đặc trưng và sự đầu tư nghiêm túc, thịt chua Lâm Tin, một sản phẩm từ căn bếp nhỏ của hộ gia đình ở xã Lạc Sơn, đang dần khẳng định vị thế của mình.

Trước đây, thịt chua được gọi là “thịt muối chua”, là một cách chế biến và bảo quản nhằm giữ thịt để được lâu ngày. Món ăn này được chế biến bằng cách lên men tự nhiên thịt lợn trộn thính và gia vị đặc trưng như tỏi, ớt, hạt dổi. Trải qua thời gian, món ăn không chỉ để dùng trong ngày giáp hạt mà đã trở thành món không thể thiếu trong lễ Tết, cưới hỏi, đón khách quý.

Tại xã Vũ Bình (huyện Lạc Sơn cũ), nay là xã Lạc Sơn, tỉnh Phú Thọ, cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin của hộ kinh doanh bà Bùi Thị Tin, phố Lâm Hóa2, là một trong những cơ sở đầu tiên sản xuất thịt chua theo hướng hàng hóa, đưa món ăn truyền thống vào thị trường OCOP. Bà Tin chia sẻ về cơ duyên với nghề: “Làm món truyền thống không chỉ để bán, mà là giữ lại hương vị quê mình. Vừa làm ra sản phẩm sạch, ngon, vừa kể được câu chuyện quê hương – đó là điều mà tôi theo đuổi từ ngày đầu đến nay”.

Sản phẩm thịt chua của cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin được thị trường ưa chuộng, mang hương vị đặc trưng của vùng Mường Vang. Từ năm 2016, gia đình bà Tin bắt đầu sản xuất nhỏ lẻ, bán cho khách du lịch và các quán ăn trong vùng. Nhờ giữ được hương vị đặc trưng, sản phẩm được khách hàng giới thiệu qua nhau.

Năm 2022, sản phẩm thịt chua Lâm Tin được công nhận OCOP 3 sao, được phân phối tại các cửa hàng OCOP trong và ngoài tỉnh, có mặt ở các thị trường như Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định, Quảng Ninh… Hiện, mỗi tháng cơ sở cung cấp khoảng 3.500 sản phẩm gồm thịt chua quả và thịt chua hộp. Các sản phẩm đều được đóng gói vệ sinh, dán tem, mã QR truy xuất nguồn gốc, hạn sử dụng và hướng dẫn dùng rõ ràng.

Giữ hương vị bằng đôi tay và tâm huyết, điểm khác biệt tạo nên thương hiệu của thịt chua Lâm Tin là ở khâu lựa chọn nguyên liệu và cách lên men tự nhiên. Thịt được chọn từ lợn sạch, có đủ nạc và bì, lẫn chút mỡ để đảm bảo vị ngậy. Thính được làm từ ngô, nhiều tinh bột, bùi và thơm. Hạt dổi được rang đúng lửa, giã nhỏ, trộn cùng tỏi, muối, tạo ra hương vị rất riêng mà các món thịt chua công nghiệp không thể có.

Cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin đang cung cấp ra thị trường 2 loại thịt chua quả và thịt chua hộp. “Không dùng chất bảo quản hay men nhân tạo. Muốn sản phẩm lên men chuẩn, phải biết cách căn nhiệt độ, thời gian ủ, độ ẩm, và cả độ dày của lát thịt. Làm thịt chua phải kiên nhẫn và sạch sẽ tuyệt đối”, bà Tin chia sẻ.

Không chỉ được người dân trong tỉnh ưa chuộng, nhiều du khách từ các tỉnh, thành khác khi biết đến thịt chua Lâm Tin đều tỏ ra thích thú với món ăn dân dã này. Thịt chua ngon nhất khi ăn cùng lá sung, lá đinh lăng, chấm với tương ớt. Vị chua nhẹ từ thịt lên men hòa với vị béo, thơm của thính, của dổi, vị cay của ớt tạo nên bản hòa tấu vị giác khó quên.

Thời gian qua, việc người dân mạnh dạn phát triển thịt chua theo hướng hàng hóa không chỉ giữ gìn được món ăn truyền thống, mà còn góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập và gắn phát triển kinh tế với bảo tồn văn hóa bản địa. Đồng chí Bùi Văn Khánh, Chủ tịch UBND xã Lạc Sơn (tỉnh Phú Thọ mới) cho biết: “Hiện xã có gần 10 hộ làm thịt chua, trong đó có một số cơ sở như Lâm Tin, Tuấn Linh đã đạt quy mô hộ sản xuất chuyên nghiệp. Xã định hướng hỗ trợ thêm về quảng bá, bao bì, truy xuất để xây dựng sản phẩm đặc trưng của địa phương, khuyến khích các hộ kinh doanh phát triển, mở rộng quy mô sản xuất”.

Trong dòng chảy hội nhập, không ít món ăn truyền thống bị lãng quên, thịt chua Lâm Tin là một ví dụ đẹp về cách một gia đình nông dân có thể gìn giữ hồn ẩm thực Mường, vừa làm kinh tế, vừa giữ lại một mảnh ký ức cho thế hệ sau. Mỗi miếng thịt lên men không chỉ là món ăn, mà còn là câu chuyện về sự bền bỉ, khéo léo và tình yêu quê hương lặng lẽ mà sâu đậm, như chính tính cách của người Mường ở vùng Mường Vang.

Anh Vàng A Cu, một thanh niên dân tộc Mông 34 tuổi đến từ bản Sểnh Sảng A, xã Dào San, đã thể hiện tinh thần nhiệt huyết và tiên phong của thế hệ trẻ khi dám nghĩ, dám làm và mạnh dạn thay đổi tư duy sản xuất để phát triển kinh tế tổng hợp. Thành công của anh không chỉ mang lại thu nhập ổn định cho gia đình mà còn truyền cảm hứng cho nhiều đoàn viên, thanh niên và nhân dân trong bản nỗ lực vượt khó vươn lên.

Anh Cu, với dáng người nhỏ nhắn và nước da ngăm đen, được biết đến với tinh thần quyết tâm và ý chí vươn lên. Sinh ra và lớn lên tại bản Sểnh Sảng A, anh đã bắt đầu giúp đỡ bố mẹ từ nhỏ và lập gia đình vào năm 2007. Với 300m2 ruộng được bố mẹ cho, anh đã tích cực khai hoang mở rộng diện tích và vay vốn ngân hàng để mua thêm đất trồng trọt và đầu tư nuôi lợn, gà. Sự nghiệp của anh bắt đầu từ những bước nhỏ nhưng đầy quyết tâm.

Tuy nhiên, anh Cu không dừng lại ở đó. Anh đã tìm hiểu và nghiên cứu để chuyển đổi sang nuôi lợn sinh sản, giảm thiểu chi phí và nguy cơ lây lan dịch bệnh. Đồng thời, anh cũng chú trọng chăm sóc và phòng chống dịch bệnh cho đàn vật nuôi. Sự chuyển đổi này đã giúp anh tối ưu hóa nguồn lực và giảm thiểu rủi ro.

Trong trồng trọt, anh Cu đã lựa chọn các giống lúa, ngô mới có năng suất cao và chất lượng tốt để gieo trồng. Nhờ đó, gia đình anh đã thu được 2,5 tấn thóc và hơn 1 tấn lợn thương phẩm mỗi năm. Sự thành công trong sản xuất nông nghiệp đã tạo điều kiện cho anh đầu tư vào các hoạt động khác.

Bước ngoặt trong phát triển kinh tế của gia đình anh Cu là vào năm 2019, khi anh quyết định đầu tư xây dựng điểm du lịch sinh thái. Với lợi thế địa phương có thiên nhiên hùng vĩ, núi non trùng điệp và không khí trong lành, anh đã tạo ra một điểm đến hấp dẫn cho du khách. Anh đã đầu tư tổng kinh phí 150 triệu đồng để xây dựng 10 chòi nghỉ chân, 3 chòi ngắm cảnh, nhà ăn và trồng đào, lê, dâu tây để phục vụ du khách.

Sự tận tâm và nhiệt tình trong cung cách phục vụ đã giúp điểm du lịch sinh thái của gia đình anh thu hút được khoảng 250 lượt khách mỗi tháng, với giá vé 20.000 đồng/người. Điều này đã giúp gia đình anh thu khoảng 60 triệu đồng mỗi năm. Không chỉ tạo việc làm và tăng thu nhập, gia đình anh Cu còn góp phần quảng bá hình ảnh đẹp về mảnh đất và con người Dào San đến du khách gần xa.

Tổng thu nhập từ mô hình kinh tế tổng hợp của gia đình anh đã đạt gần 100 triệu đồng mỗi năm. Thành công của anh Cu là minh chứng cho việc dám nghĩ, dám làm và dám đổi mới. Tinh thần của anh đang truyền cảm hứng cho nhiều bạn trẻ trong bản Sểnh Sảng A. Nhiều hộ gia đình khác đã học hỏi và định hướng riêng cho bản thân, tạo nên phong trào thi đua phát triển kinh tế nơi vùng đất biên cương Dào San.

Với những đóng góp của mình, anh Vàng A Cu đã trở thành một tấm gương sáng cho thanh niên và nhân dân trong bản học tập và noi theo. Câu chuyện của anh là một ví dụ điển hình về việc dám nghĩ, dám làm và dám đổi mới để vươn lên làm giàu chính đáng. Thông tin thêm về các hoạt động kinh tế của bản Sểnh Sảng A có thể được tìm thấy tại đây.