Nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam như thanh long, ớt, đậu bắp đang gặp khó khăn trong việc xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) do vướng mắc về thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Theo Thông tư 12/2025/TT-BNNMT, từ ngày 1-7-2025, trách nhiệm cấp phép này đã được chuyển từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường sang Sở An toàn thực phẩm các địa phương. Tuy nhiên, đến nay, nhiều Sở An toàn thực phẩm cho biết chưa có đủ căn cứ pháp lý để cấp giấy chứng nhận này do sự không rõ ràng trong quy định pháp luật.

Tình trạng trên đã gây ra tình trạng tê liệt trong việc xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam. Từ đầu tháng 7 đến nay, nhiều lô hàng như thanh long, ớt, đậu bắp bị mắc kẹt không xuất được sang EU vì thiếu giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam cho biết có khoảng 250 tấn hàng gia vị trị giá 2,4 triệu USD đang chờ cấp phép. Tại tỉnh Bình Thuận, hàng trăm tấn thanh long xuất khẩu đang bị hư hỏng do thời gian lưu kho quá lâu.

Trước đây, trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu thuộc về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, với quy định mới, trách nhiệm này được chuyển về cho địa phương quản lý. Trong khi đó, cơ quan chức năng tại địa phương chưa sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ mới này.

Được biết, tại hội nghị tổ chức ngày 29-7 giữa Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) với các địa phương, vấn đề cấp phép vẫn chưa được giải quyết. Việc chậm cấp giấy chứng nhận không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của họ.

Câu chuyện này đặt ra yêu cầu về nguyên tắc “trong suốt về mặt kỹ thuật” trong quản lý nhà nước. Các cơ quan chức năng cần đảm bảo rằng việc thay đổi trong hệ thống quản lý không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Phân định trách nhiệm và sửa chữa văn bản là việc nội bộ của các đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ và không nên để việc này kéo dài gây hậu quả cho doanh nghiệp.

Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu đang gặp khó khăn khi thông quan hàng hóa sang các thị trường, đặc biệt là châu Âu (EU), do vướng mắc trong việc xin cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật. Sự chậm trễ trong quá trình cấp giấy chứng nhận đã gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ hợp đồng và tài chính của các doanh nghiệp.

Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA) cho biết, từ ngày 1-7, việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đã chuyển sang các cơ quan cấp tỉnh theo quy định của Thông tư số 12/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Tuy nhiên, quy định mới này không kế thừa đầy đủ các hướng dẫn từ Thông tư 44/2018, dẫn đến sự lúng túng và chậm trễ trong quá trình cấp giấy chứng nhận. Điều này đặc biệt gây khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu, khiến hàng hóa không thể thông quan kịp thời.

Ông Huỳnh Cảnh, Chủ tịch Hiệp hội Thanh long Bình Thuận (tỉnh Lâm Đồng), cho biết nhiều lô hàng thanh long xuất khẩu sang EU chưa có đơn vị cấp chứng thư để xuất khẩu. Phía thị trường châu Âu yêu cầu phải thực hiện lại quy trình cấp chứng thư do cơ quan nhà nước cấp. Sở An toàn thực phẩm TP.HCM đã có văn bản gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, kiến nghị Bộ sớm ban hành quy định hồ sơ, thủ tục cấp giấy chứng nhận theo yêu cầu của châu Âu.

Đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho hay, từ ngày 1-7, phía EU yêu cầu việc cấp chứng thư phải do cơ quan nhà nước cấp. Cục cũng đã có Công văn gửi về phía địa phương đề nghị triển khai việc cấp chứng thư.

Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam đã gửi kiến nghị tới Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đề nghị xem xét và đưa ra giải pháp kịp thời, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết các vướng mắc. Việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật đang là một thách thức lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu, và cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng để giải quyết vấn đề này.

Các doanh nghiệp xuất khẩu đang chờ đợi sự hỗ trợ từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường để giải quyết các vướng mắc và đảm bảo tiến độ xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường, đặc biệt là châu Âu. Việc giải quyết các vấn đề liên quan đến cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm sẽ giúp các doanh nghiệp giảm thiểu thiệt hại và tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Hiện tại, các doanh nghiệp xuất khẩu đang tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng để giải quyết các vấn đề liên quan đến cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, cần có sự hỗ trợ và hướng dẫn cụ thể từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường để giúp các doanh nghiệp vượt qua những khó khăn này.

Trong thời gian tới, các doanh nghiệp xuất khẩu sẽ tiếp tục gặp phải những thách thức trong việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường và các cơ quan chức năng, các doanh nghiệp sẽ có thể giải quyết các vướng mắc và đảm bảo tiến độ xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường quốc tế.