Côn Đảo – Một Nơi Lịch Sử Thiêng Liêng

Là một nhà báo, tôi đã có cơ hội đến thăm nhiều địa danh lịch sử, nhưng Côn Đảo luôn là một nơi đặc biệt. Không cần lời giới thiệu hay sắc màu tô điểm, Côn Đảo vẫn là một nơi linh thiêng, khiến lòng ta trùng xuống và tim nhói lên một niềm kính phục và biết ơn vô hạn. Côn Đảo là nơi mà từng tấc đất, từng nắm cát, từng con sóng cũng mang trong mình một câu chuyện bi hùng về lòng yêu nước, sự hy sinh và niềm tin son sắt vào ngày mai hòa bình.

Ngày 26/7, tôi có cơ hội đặt chân lên đặc khu thiêng liêng này để tham dự Lễ tri ân các anh hùng, liệt sĩ tại Côn Đảo. Cùng hàng trăm đại biểu, người dân, cựu chiến binh và những người con xa xứ trở về, chúng tôi đã dâng nén hương thành kính tại Nghĩa trang Hàng Keo, Nghĩa trang Hàng Dương, những nơi được xem là “bàn thờ Tổ quốc” giữa biển khơi.

Khó có thể diễn tả được cảm xúc của tôi lúc đứng lặng lẽ nghiêng mình trước những ngôi mộ – phần lớn là chưa biết tên – những người con ưu tú của đất mẹ đã ngã xuống trong bóng tối của ngục tù, trong nỗi đau không tên, để góp phần cho ánh sáng tự do được thắp lên cho hôm nay.

Những nén nhang, ngọn nến bập bùng trong gió như là hơi thở của quá khứ vọng về, nhắc nhở chúng ta rằng, để có được những ngày bình yên này, máu xương đã từng đổ xuống biết bao nhiêu.

Khi ánh chiều buông xuống, tôi cảm nhận như đất trời lặng im để lắng nghe lời tri ân, để chứng kiến sự tiếp nối thiêng liêng giữa các thế hệ. Những giọt nước mắt âm thầm rơi xuống không chỉ là của nỗi đau, mà còn là của lòng biết ơn và niềm tự hào vô hạn.

Đêm xuống, tôi tham dự chương trình nghệ thuật “Côn Đảo – Bản hùng ca bất tử” – một khúc tráng ca không chỉ kể về quá khứ mà còn lay động trái tim từng người bằng sức mạnh của nghệ thuật, của âm nhạc, của những ký ức chưa bao giờ nguôi ngoai trong tâm thức dân tộc.

Đặc biệt với ca khúc “Viết tiếp câu chuyện hòa bình”, một bài hát không quá ồn ào, nhưng từng câu từng chữ lại đào sâu vào ký ức, gọi dậy bao hình ảnh hào hùng.

Tôi đã nghe nhiều bản hùng ca về chiến tranh, về sự hy sinh và hòa bình. Nhưng lần này, giữa không gian thiêng liêng Côn Đảo, nơi hàng vạn chiến sĩ cách mạng từng bị giam cầm, tra tấn và hy sinh, những câu hát ấy bỗng mang một chiều sâu đặc biệt.

Côn Đảo không chỉ là một địa danh. Côn Đảo là ký ức, là biểu tượng, là chứng nhân. Côn Đảo là nơi lưu giữ những nỗi đau tận cùng nhưng cũng là nơi phát ra ánh sáng rực rỡ nhất của tinh thần bất khuất.

Tôi xúc động khi nghĩ về những người tù không án – những người dám đứng lên vì lý tưởng cao cả dù biết rằng con đường phía trước là bóng tối nhà tù, là roi vọt, là đòn tra tấn, và có thể là cái chết không tên, không tuổi.

Liệu chúng ta đã hiểu hết giá trị của hòa bình, của độc lập? Liệu chúng ta có đang viết tiếp câu chuyện của cha ông bằng hành động thiết thực, bằng ý chí vươn lên, bằng khát vọng xây dựng đất nước hùng cường?

Ở đây, thời gian dường như ngưng đọng. Sự ồn ào của thế giới hiện đại bị để lại phía sau cánh cổng nghĩa trang.

Tôi đặc biệt xúc động khi được trò chuyện với một nữ cựu tù chính trị năm xưa, nay đã ngoài 80 tuổi nhưng vẫn giữ nét cương nghị của một thời không khuất phục. Cô kể lại những ngày tháng bị biệt giam trong phòng tối, chỉ có tiếng rít của roi điện và tiếng gió biển rít qua song sắt làm bạn.

Tôi tin rằng, chính từ những nơi như Côn Đảo – nơi thử thách con người đến tận cùng – đã sinh ra những giá trị vĩnh cửu. Ở đây, tôi không chỉ thấy cái chết, mà thấy sự sống vĩnh hằng của lòng yêu nước.

Tri ân không chỉ là những bông hoa, nén hương vào mỗi dịp 27/7, mà còn là sự nỗ lực không ngừng trong hiện tại – xây dựng một đất nước giàu mạnh, một xã hội công bằng, một tương lai đáng sống cho mọi người dân.

Trong ba ngày từ 25 đến 27-7, Hội Thầy thuốc trẻ TP.HCM đã tổ chức chương trình thiện nguyện tại Trung tâm Y tế Quân dân y, đặc khu Côn Đảo, TP.HCM. Hơn 30 bác sĩ và chuyên gia y tế từ các bệnh viện lớn tại TP.HCM đã tham gia vào chương trình này, với mục tiêu cung cấp dịch vụ khám bệnh, tư vấn và cấp thuốc miễn phí cho người dân trên đảo.

Chương trình thiện nguyện này là hoạt động thiết thực, thể hiện tinh thần “lấy chuyên môn làm tình nguyện, lấy chuyên môn phục vụ cộng đồng” của Hội Thầy thuốc trẻ TP.HCM. Trong ba ngày, đoàn dự kiến khám, tư vấn và phát thuốc cho 800 người dân, trong đó hơn 500 là người cao tuổi. Người dân sẽ được khám các chuyên khoa như răng hàm mặt, mắt, tai mũi họng, sản phụ khoa, phục hồi chức năng, tâm thần… Ngoài ra, đoàn còn siêu âm, đo điện tim, xét nghiệm các chỉ số cơ bản, phát hiện sớm các bệnh không lây nhiễm.

Không khí tại buổi khám bệnh diễn ra ấm áp và thân tình. Người dân đã chờ đợi để được khám bệnh và nhận tư vấn từ các y bác sĩ. Ông Văn Khánh, một người dân Côn Đảo, chia sẻ: “Trước nay, nhiều người bệnh phải chuyển vào đất liền để khám chữa bệnh, rất khó khăn. Nay được bác sĩ trẻ ở thành phố ra khám, chúng tôi thấy yên tâm và cảm động”.

Đại diện đoàn cho biết, trong ngày 26-7, đã khám được cho 597 người. Đội ngũ bác sĩ tuy còn trẻ tuổi nhưng là những người giỏi, có chuyên môn, đến từ nhiều bệnh viện lớn. Côn Đảo trước nay vẫn còn thiếu các chuyên khoa sâu, đặc biệt là phục hồi chức năng. Vì vậy, đoàn không chỉ thực hiện hoạt động khám chữa bệnh mà còn xây dựng chuyên môn để phát triển lâu dài.

Thời gian tới, có thể sẽ có thêm sự hiện diện của sinh viên các trường y lớn như Đại học Y Dược TP.HCM, Y khoa Phạm Ngọc Thạch về đây thực tập, có thể ở lại phục vụ sau này. Chương trình có sự phối hợp của Bộ Tư lệnh TP.HCM, các bệnh viện tuyến trên và địa phương. Ngoài việc khám bệnh, đoàn còn lập cơ sở dữ liệu sức khỏe ban đầu, hỗ trợ nâng cao nhận thức cộng đồng.

Trung tâm Y tế Quân dân y Côn Đảo sẽ được nâng cấp thành bệnh viện đa khoa theo hai giai đoạn. Giai đoạn đầu tăng cường bác sĩ luân phiên, phát triển cấp cứu, hồi sức, triển khai AI và hồ sơ sức khỏe điện tử. Giai đoạn sau sẽ hoàn thiện mô hình bệnh viện đa khoa. TP.HCM xác định đây là nhiệm vụ chiến lược, vừa phục vụ dân sinh, vừa đảm bảo y tế cho vùng đảo xa có vị trí quan trọng về quốc phòng, du lịch và phát triển bền vững.

TP.HCM chọn Côn Đảo và Cần Giờ đi đầu về phát triển giao thông xanh. Làm việc với đặc khu Côn Đảo chiều 25-7, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được nhấn mạnh cần định vị bản sắc riêng của Côn Đảo để xây dựng chiến lược phát triển dài hạn, đặc biệt theo hướng giao thông xanh, an ninh, hạnh phúc cho người dân.

Đoàn công tác của TP.HCM đã mang đến Côn Đảo những món quà đặc biệt nhân Ngày Thương binh – Liệt sĩ, thể hiện sự quan tâm và trách nhiệm của thành phố đối với các gia đình chính sách, lực lượng vũ trang và đặc biệt là học sinh, thầy cô giáo nơi đảo xa.

Nhân kỷ niệm Ngày Thương binh – Liệt sĩ, đoàn công tác của TP.HCM do Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên dẫn đầu đã đến thăm, làm việc và tổ chức nhiều hoạt động tri ân tại đặc khu Côn Đảo. Đoàn công tác đã đến thăm các gia đình chính sách, lực lượng vũ trang và trao tặng quà cho họ, nhằm thể hiện lòng biết ơn và sự quan tâm của thành phố đối với những người đã hy sinh và đóng góp cho Tổ quốc.

Đặc biệt, đoàn công tác còn mang đến Côn Đảo những món quà đặc biệt cho học sinh và thầy cô giáo nơi đảo xa. Đoàn công tác đã đến Trường THCS Lê Hồng Phong và trao tặng sách cùng thiết bị học tập cho ba trường học tiêu biểu: Tiểu học Cao Văn Ngọc, THCS Lê Hồng Phong và THPT Võ Thị Sáu. Những món quà này không chỉ thể hiện sự quan tâm của thành phố đối với sự nghiệp giáo dục của Côn Đảo mà còn nhằm hỗ trợ học sinh và thầy cô giáo nơi đảo xa trong việc nâng cao chất lượng giáo dục.

Học sinh Côn Đảo cũng đã được thưởng thức một chương trình nghệ thuật đặc sắc do Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM phối hợp tổ chức. Chương trình nghệ thuật này không chỉ mang lại niềm vui và hứng thú cho học sinh mà còn nhằm giáo dục về truyền thống lịch sử và văn hóa của dân tộc.

Phát biểu tại buổi lễ, bà Trần Thị Diệu Thúy – phó chủ tịch UBND TP.HCM – đã bày tỏ xúc động khi được có mặt tại Côn Đảo trong những ngày tháng 7 tri ân. Bà Thúy cho biết việc trao tặng sách, thiết bị học tập thể hiện tình cảm và trách nhiệm của TP.HCM đối với sự nghiệp giáo dục của Côn Đảo. Lãnh đạo TP.HCM ghi nhận và cảm ơn những nỗ lực của các thầy cô giáo, những người đã và đang bám lớp, bám trường, gìn giữ ngọn lửa tri thức nơi đảo xa của Tổ quốc.

Thành phố sẽ luôn đồng hành, quan tâm để ươm mầm thế hệ trẻ, xây dựng Côn Đảo ngày càng phát triển hơn. Từ ngày 1-7, Côn Đảo chính thức trở thành đặc khu hành chính trực thuộc TP.HCM. Đây là một dấu mốc quan trọng không chỉ về mặt hành chính, mà còn là bước ngoặt mở ra nhiều cơ hội mới cho phát triển kinh tế – xã hội, giáo dục, văn hóa và du lịch.

Côn Đảo không chỉ là di tích lịch sử hùng thiêng, mà còn là điểm đến chiến lược về chính trị, quốc phòng, an ninh và du lịch. TP.HCM sẽ tiếp tục đầu tư, phát huy các tiềm năng đặc biệt này để Côn Đảo ngày càng khởi sắc, xứng tầm vị thế mới.

Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được đã có buổi làm việc quan trọng với đoàn công tác TP.HCM và đại diện nhiều sở ngành tại đặc khu Côn Đảo vào chiều ngày 25-7. Tại buổi làm việc, ông đã nhấn mạnh sự cần thiết phải định vị bản sắc riêng của Côn Đảo để xây dựng chiến lược phát triển dài hạn, đặc biệt là theo hướng giao thông xanh, an ninh, và hạnh phúc cho người dân.

Ông Phan Trọng Hiền, chủ tịch UBND đặc khu Côn Đảo, đã báo cáo rằng trong 7 tháng đầu năm 2025, kinh tế Côn Đảo đã ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực với 11/12 chỉ tiêu tăng so với cùng kỳ. Đáng chú ý, giá trị sản xuất công nghiệp tăng hơn 60%, thương mại dịch vụ và du lịch đạt trên 3.000 tỉ đồng, tăng gần 15%. Tổng lượt khách tham quan đạt gần 456.000, trong đó có hơn 16.000 lượt khách quốc tế.

Tuy nhiên, địa phương vẫn gặp nhiều khó khăn và kiến nghị UBND TP.HCM sớm hỗ trợ hoàn thiện phần mềm hành chính, phân cấp đầu tư công, bổ sung các dự án hạ tầng và nhà ở xã hội, tháo gỡ vấn đề xử lý rác, tăng cường nhân sự y tế, cho phép xe điện du lịch hoạt động, đồng thời hỗ trợ thêm dự báo thời tiết và đăng kiểm phương tiện tại địa phương.

Phát biểu kết luận, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được đánh giá cao nỗ lực phát triển của Côn Đảo, đặc biệt là các chỉ tiêu kinh tế và đảm bảo an ninh quốc phòng. Ông nhấn mạnh Côn Đảo là vùng đất mang nhiều ý nghĩa lịch sử, có tiềm năng và vị thế phát triển đặc biệt.

Ông đề nghị cần định vị rõ bản sắc của Côn Đảo để xây dựng chiến lược phát triển lâu dài, lấy người dân làm trung tâm, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đầu tư theo hướng bền vững. Về hạ tầng, ông yêu cầu đến tháng 8 phải xử lý xong các hạn chế trong vận hành chính quyền hai cấp, đặc biệt là về công nghệ thông tin và đường truyền.

Ông cũng đề nghị giao Sở Tài chính và Sở Xây dựng xây dựng một chiến lược tổng thể phát triển Côn Đảo có tầm nhìn giai đoạn 2030-2050, trên nền tảng xanh, sinh thái. Đồng thời, TP.HCM sẽ đi đầu về phát triển giao thông xanh, và Côn Đảo sẽ là một trong những địa phương tiên phong.

Ngoài ra, ông Được cũng gợi ý xem xét đề xuất phát triển cáp treo của doanh nghiệp, kết hợp giữa du lịch và giao thông, góp phần tạo bản sắc thu hút du khách nhưng cần đảm bảo yếu tố an ninh quốc phòng. Ông cũng nhấn mạnh cần ưu tiên đầu tư nhà máy xử lý rác mới càng sớm càng tốt, nghiên cứu làm nhà máy lọc nước biển cho Côn Đảo, và đầu tư thiết bị và phát triển bệnh viện để nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe người dân.