Công nghệ xuất nguồn gốc đang trở thành một phần quan trọng trong việc xây dựng niềm tin trong thương mại điện tử. Không chỉ giúp người tiêu dùng an tâm mua sắm, công nghệ này còn giúp người bán và người sản xuất tự tin kể về câu chuyện của sản phẩm, nâng cao giá trị trong chuỗi cung ứng.

Trong tọa đàm ‘Niềm tin số: Tương lai của thương mại điện tử’ do TikTok Shop Việt Nam tổ chức ngày 17/7, ông Nguyễn Lâm Thanh, Đại diện TikTok Việt Nam, cho rằng từ năm 2023, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã đi vào hoạt động, nhưng nhiều người vẫn chưa thực sự nắm rõ quyền và nghĩa vụ của mình. Điều này đã góp phần khiến vấn đề hàng giả, hàng kém chất lượng trở thành vấn đề nhức nhối trên cả thị trường trực tuyến lẫn truyền thống.

Ông Thanh cho rằng trong bối cảnh xã hội có nhiều thay đổi mạnh mẽ, niềm tin người tiêu dùng sẽ là yếu tố then chốt định hình cuộc chơi của thương mại điện tử. Các nền tảng, nhà bán lẻ phải đặc biệt tuân thủ các quy định pháp lý, tận dụng công nghệ để minh bạch hóa sản phẩm, tạo ra môi trường mua sắm chất lượng cao.

Ông Nguyễn Minh Tiến, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại Nông Nghiệp và Môi Trường, Bộ Nông Nghiệp và Môi Trường, đồng quan điểm với đại diện TikTok. Ông Tiến cho rằng trước đây việc giám sát vùng nguyên liệu, đánh mã số vùng trồng, vùng vật nuôi phục vụ cho mục đích truy xuất nguồn gốc thường dùng cho xuất khẩu. Tuy nhiên, sắp tới việc này sẽ hướng đến người dùng trong nước nhiều hơn.

Ông Tiến nhận định những nền tảng thương mại điện tử như TikTok Shop đã định hình lại cuộc chơi của nhiều ngành hàng, trong đó có nông nghiệp. Trước đây sản phẩm nông nghiệp thường cạnh tranh bằng giá, nhưng giờ là cạnh tranh về câu chuyện, trải nghiệm. Người bán có nhiều cơ hội để tự kể về quá trình sản xuất, tâm huyết, nguồn gốc sản phẩm của mình. Trách nhiệm của người bán hàng trên các nền tảng thương mại điện tử cũng tăng lên.

Do đó, áp dụng công nghệ để đảm bảo minh bạch hóa nguồn gốc, quy trình, xuất xứ hàng hóa là yếu tố then chốt trong xu hướng thương mại hiện đại. Với công nghệ truy xuất nguồn gốc, người bán không chỉ tự tin nói về sản phẩm của mình mà người mua cũng có thể tự kiểm chứng lại xem bó rau được trồng ở trang trại nào, thời gian nào, con heo được nuôi ở đâu, qua trang trại nào.

Ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số, Bộ Công Thương, cho biết dự thảo Luật Thương mại điện tử sắp được trình Quốc hội thông qua vào tháng 10 sẽ đặc biệt chú trọng đến vấn đề minh bạch. Khi Luật được thông qua, các nhà bán hàng phải đáp ứng đầy đủ quy định về ghi nhãn sản phẩm, thông tin trên nhãn.

Nếu sản phẩm đạt chứng nhận hợp quy, nhà bán hàng phải đăng tải thông tin này. Việc minh bạch về hàng hóa không chỉ quy trách nhiệm pháp lý về chủ sản phẩm, người bán hàng mà sàn thương mại điện tử để hàng giả được bày bán cũng phải chịu trách nhiệm liên đới.

Điều này đồng nghĩa tương lai, các sàn phải siết chặt thông tin của người bán, nguồn gốc hàng hóa và có công cụ để kiểm soát chất lượng trước khi sản phẩm được lên kệ.

Tình trạng mua bán hàng nhái, hàng giả tại các khu vực trung tâm của TP.HCM đang diễn ra một cách phổ biến và đáng lo ngại. Chợ Bến Thành, một trong những điểm mua sắm nổi tiếng và sầm uất của thành phố, cũng không nằm ngoài vòng ảnh hưởng của vấn đề này. Tại đây, nhiều sạp hàng đang công khai bán các sản phẩm nhái các nhãn hiệu quốc tế đình đám như Gucci, LV, Coach, Michael Kors… với mức giá dao động từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng.

Một sạp hàng tại chợ Bến Thành đang chào bán những túi đeo chéo được cho là nhái các nhãn hiệu cao cấp, với giá lên đến 1,5 triệu đồng. Người bán hàng tại đây cho biết, chất liệu của hàng hóa này được khẳng định là hàng thật, nhưng là hàng xuất khẩu thừa hoặc hàng lỗi bị tuồn ra thị trường. Kết quả khảo sát cho thấy đa số khách hàng tại chợ Bến Thành là du khách nước ngoài. Họ mua các sản phẩm nhái với giá rẻ. Một nữ du khách đến từ Bồ Đào Nha đã mua một chiếc túi unisex nhái thương hiệu Lacoste với giá 400.000 đồng.

Đáng nói, khi được hỏi về việc bán hàng nhái, hàng giả, các tiểu thương tại chợ Bến Thành tỏ ra khá thờ ơ. Họ cho biết rằng cả chợ đều bán hàng nhái, không riêng gì quầy hàng của mình. Điều này cho thấy tình trạng bán hàng nhái, hàng giả đã trở nên phổ biến và dường như được chấp nhận trong một bộ phận người dân.

Để ngăn chặn tình trạng này, Chính phủ đã ban hành công điện về việc đẩy lùi buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Trong đợt cao điểm vừa qua, lực lượng quản lý thị trường đã tiến hành kiểm tra gần 4.000 vụ việc, phát hiện và xử lý hơn 3.100 vụ vi phạm với tổng số tiền xử lý hơn 63 tỉ đồng.

Tuy nhiên, PGS-TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả, nhận định rằng cuộc đấu tranh chống hàng gian, hàng nhái là “cuộc chiến trường kỳ”, không thể giải quyết trong ngày một ngày hai. Cần phải có biện pháp truy quét tận gốc từ kho hàng, nhà xưởng, và cần sự chung tay giúp sức, giám sát tại chỗ của người dân để có thể đẩy lùi tình trạng này một cách hiệu quả.