Đợt sóng nhiệt gần đây vào đầu hè năm 2025 tại Hà Nội và các tỉnh thành khác ở đồng bằng Bắc Bộ đã khiến người dân trải qua những ngày tháng đầy thách thức. Nhiệt độ lên đến trên 40 độ C và độ ẩm từ 40-45% đã đẩy giới hạn chịu đựng của con người lên mức cao nhất. Đường phố vốn nhộn nhịp trở nên vắng vẻ, người dân tìm mọi cách để chống chọi với cái nắng gay gắt.
Không chỉ ở Việt Nam, sóng nhiệt đang trở thành một hiện tượng thời tiết cực đoan toàn cầu. Giáo sư Phan Văn Tân, một chuyên gia hàng đầu về khí tượng và khí hậu của Việt Nam, nhận định rằng sóng nhiệt là một hệ quả trực tiếp của biến đổi khí hậu. Nếu xem xét lại lịch sử khí hậu trong nửa thế kỷ qua, có thể thấy rằng số ngày nắng nóng trong mùa hè đã tăng lên đáng kể ở hầu khắp các vùng trên cả nước.
Sóng nhiệt không chỉ đơn thuần là một hiện tượng thời tiết cực đoan mà còn gắn chặt với hạn hán, tạo thành một cặp hiện tượng thiên tai phức hợp. Sự kết hợp này đã khuếch đại mức độ nghiêm trọng của sóng nhiệt, gây ra những hậu quả khôn lường cho môi trường và sức khỏe con người.
Tác động của sóng nhiệt lên sức khỏe con người là vô cùng nghiêm trọng. Tổ chức Y tế Thế giới đã cảnh báo rằng sóng nhiệt và tiếp xúc với nhiệt độ cao gần như là một trong những mối nguy hiểm sức khỏe đáng lo ngại nhất trên toàn cầu trong thế kỷ 21. TS. Trần Nữ Quý Linh, một nhà khoa học nghiên cứu về ảnh hưởng của sóng nhiệt và các hiện tượng thời tiết cực đoan lên sức khỏe con người, cho rằng sóng nhiệt có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, từ các triệu chứng nhẹ như đau đầu, chóng mặt, mất nước đến tử vong.
Những nhóm người dễ bị tổn thương nhất trước sóng nhiệt bao gồm trẻ em, người già, những người mắc bệnh mãn tính và công nhân, nông dân lao động ngoài trời. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sóng nhiệt làm tăng đáng kể số ca nhập viện do nhiều nguyên nhân và do bệnh truyền nhiễm. Do đó, việc tìm ra các giải pháp để thích ứng với sóng nhiệt đang trở thành một thách thức lớn đối với các nhóm dễ bị tổn thương.
TS. Trần Nữ Quý Linh cũng cho rằng cần phải nâng cao nhận thức của người dân về mối quan tâm đến sức khỏe trong điều kiện nhiệt độ cao. Đồng thời, cần có những giải pháp có chi phí thấp, dễ áp dụng và nhanh chóng, như tăng cường khả năng tự thích ứng của cá nhân và nhận biết các dấu hiệu cảnh báo sức khỏe sớm.
Các chuyên gia cũng kêu gọi các chính phủ quan tâm hơn đến việc xây dựng chính sách thích ứng với sóng nhiệt đa dạng, phù hợp với các nhóm yếu thế hơn và tạo ra những không gian công cộng thoáng mát, nhiều cây xanh, mặt nước và bóng râm. Bên cạnh đó, việc bổ sung các phương tiện làm mát như quạt, điều hòa nhiệt độ cũng là cần thiết để giúp người dân vượt qua những đợt sóng nhiệt khắc nghiệt.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, việc chung tay hành động để giảm thiểu tác động của sóng nhiệt và các hiện tượng thời tiết cực đoan khác đang trở thành một nhiệm vụ cấp thiết toàn cầu. Mọi người cần nâng cao nhận thức và cùng nhau hành động để xây dựng một tương lai bền vững hơn cho tất cả.
https://www.who.int/news-room/q-and-a/detail/who-qualitative-recommendation-evidence-summaries-(qrs)
https://www.unenvironment.org/resources/sun-and-heat-stress
