Nhiều người lớn lên trong gia đình có anh hoặc chị em ruột đồng giới, nhưng vẫn mang theo nỗi cô đơn, tủi thân và cảm giác bị bỏ rơi. Đây là một thực trạng đáng quan tâm, khi mà những đứa trẻ trong gia đình một bề thường phải đối mặt với nhiều thách thức trong sự phát triển tâm lý, vai trò giới và bản sắc cá nhân.
Tùng, 41 tuổi, nhân viên kinh doanh tại TP.HCM, là một ví dụ điển hình. Anh có một người anh trai lớn hơn ba tuổi, người mà luôn tỏa sáng trong mọi lĩnh vực. Trong khi đó, Tùng tự miêu tả mình là người trầm tính và ít nổi bật. Mỗi lần anh trai của anh đạt được thành tích cao, cả gia đình lại tập trung chúc mừng, còn Tùng chỉ nhận lại vài nụ cười qua loa. Sự trầm lặng và cảm giác bị bỏ rơi đã theo anh vào đời sống hôn nhân, khiến anh vẫn cảm thấy khó gần gũi với chính vợ con mình.
Tương tự, Hương, 39 tuổi, nhân viên kế toán tại Đồng Nai, cũng trải qua tuổi thơ với cảm giác bị so sánh và tự ti. Cô thường bị mẹ so sánh với hai người chị gái giỏi giang và xinh đẹp, khiến cô cảm thấy mình không có gì nổi bật. Hương nhớ lại một lần trong bữa cơm, khi cô mới nói được vài lời về chuyện ở trường, thì mẹ và hai chị đã chuyển sang chuyện khác như thể không nghe thấy. Cô từng mong các chị làm gì đó sai sai, tệ tệ để cô đỡ thấy mình kém cỏi.
Hai câu chuyện này không phải là cá biệt. Nhiều cha mẹ có con một bề vẫn xem đó là điều thuận lợi, đỡ cực hơn trong việc nuôi dạy con. Tuy nhiên, phía sau sự thuận tiện này lại tiềm ẩn những thách thức trong sự phát triển tâm lý, vai trò giới và bản sắc cá nhân của mỗi đứa trẻ.
Cha mẹ cần thay đổi cách nhìn về từng đứa trẻ, không nên áp đặt suy nghĩ con trai phải mạnh mẽ hay con gái phải dịu dàng. Khi được công nhận đúng với bản thân, trẻ sẽ tự tin hơn, sống thật hơn, không phải gồng mình theo khuôn mẫu để làm vừa lòng người khác. Sự công bằng không nằm ở đối xử giống nhau, mà ở việc thấu hiểu và đáp ứng đúng nhu cầu riêng của mỗi đứa trẻ.
Cha mẹ cần cởi bỏ hình mẫu vàng trong vô thức và tránh việc so sánh giữa các con. Đừng để một đứa trẻ trở thành tiêu chuẩn mà những đứa còn lại phải gồng mình bắt chước. Cần chú ý nhiều hơn đến đứa con trầm lặng, ghi nhận cả những nỗ lực nhỏ, thay vì vô tình tạo cảm giác hơn – kém giữa các con.
Tôn trọng sự khác biệt và tạo không gian để mỗi đứa trẻ lớn lên theo cách riêng. Cha mẹ không nên ép các con mặc giống nhau, chơi cùng môn thể thao hay làm mọi việc theo một khuôn mẫu chỉ vì thuận tiện. Cần tránh đóng khung vai trò của trẻ trong gia đình, mà nên luân phiên phân công công việc trong nhà để các con được trải nghiệm nhiều vai trò khác nhau.
Cha mẹ nên chủ động tạo ra môi trường sống cân bằng để trẻ được tiếp xúc sớm và lành mạnh với người khác giới tính. Hãy khuyến khích con chơi với bạn bè đa dạng, tham gia hoạt động cộng đồng. Những trải nghiệm này giúp trẻ mở rộng hiểu biết, học cách lắng nghe, hợp tác và tôn trọng sự khác biệt.
Với những ai từng lớn lên trong gia đình một bề, những tổn thương thuở nhỏ có thể âm thầm tích tụ và kéo dài đến tận khi trưởng thành. Để bước ra khỏi những dư chấn đau thương ấy, ta cần dám thừa nhận tổn thương, lắng nghe cảm xúc và tìm cách chữa lành.
